Page 194 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 6

Uluslararası ve Ulusal Mahkeme Kararları Işığında İklim
İçtihadının Gelişimi

AİHM sadece İsviçre mevzuatındaki boşlukları vurgulamakla kalmamış, aynı
zamanda üye devletlerin iklim politikalarını insan hakları yükümlülükleriyle
uyumlu hâle getirmeleri için talimatlar da vermektedir (Higham ve Keuschni-
gg ve Chan ve Setzer, 2024: 201). Böylelikle mahkeme, Avrupa İnsan Hakları
Sözleşmesinin maddelerini iklim değişikliği bağlamında geniş yorumlayarak
devletlere gerekli özenin gösterilmesi (due diligence) ve koruma sağlanması
gibi pozitif yükümlülükler yüklemektedir.

6.1.b. Careme v. Fransa 27

Grande-Synthe’nin eski Belediye Başkanı Damien Careme, belediye baş-
kanlığı döneminde kendi adına ve Grande-Synthe Belediye Başkanı sıfatıyla
hareket ederek merkezi hükümetin iklim değişikliğini önlemek için yetersiz
adımlar atarak yaşamı koruma yükümlülüğünü yerine getirmediği iddiasıyla
AİHM’e başvurmuştur (Carême v. Fransa kararı paragraf 11-12). AİHM, eski
belediye başkanının “mağdur” (Carême v. Fransa kararı paragraf 83) statüsüne
sahip olmaması ve ayrıca belediyelerin de mahkemeye başvuruda bulunma
yetkisi olmayan “hükümet kuruluşları” (Carême v. Fransa kararı paragraf 85)
olmaları nedeniyle başvuruyu kabul edilemez bulmuştur.

6.1.c. Agostinho ve diğerleri vs. Portekiz ve diğerleri 28
Altı Portekizli genç, Türkiye’nin de içinde bulunduğu 33 devlete karşı, iç
hukuk yollarını tüketmeden, bu devletlerin politikalarının ve uygulamalarının
Paris Anlaşması kapsamındaki taahhütleriyle uyumlu olmadığı ve bu nedenlerle
yaşama haklarının ihlal edildiği gerekçesiyle AİHM’e dava açmışlardır.
Davacılar, küresel ısınma nedeniyle yaşam koşullarının ve sağlıklarının
kötüleştiğini, özellikle 2017’den beri Portekiz’de orman yangınlarında artış ol-
duğunu bu yangınlar nedeniyle de sağlıkla ilgili sorunlar yaşadıklarını iddia
etmişlerdir (Duarte Agostinho ve diğerleri v. Portekiz ve diğer 32 Devlet kararı
paragraf 12). Davacılar, AİHS’in 2’nci maddesini (yaşam hakkı), 8’inci maddesini
(özel ve aile hayatına saygı hakkını), Aarhus Sözleşmesini Birleşmiş Milletler
29,
Çocuk Hakları Sözleşmesini ve diğer ilgili uluslararası sözleşmelerdeki yüküm-
lülükleri ileri sürerek anlaşmaya taraf olan 33 devletin Paris Anlaşmasındaki yü-
kümlülüklerine uygun davranmadıklarını iddia etmişlerdir (Duarte Agostinho
ve diğerleri v. Portekiz ve Diğer 32 Devlet kararı paragraf 66).

27 AİHM, “Carême v. France”, Başvuru no: 7189/21 (HUDOC) Hukuki özet metni için bkz. htt-
ps://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22itemid%22:[%22002-14300%22]} (ET:12.05.2024).
28 AİHM “Duarte Agostınho And Others v. Portugal And 32 Others” Başvuru no:
39371/20 (HUDOC) Hukuki özet metni için bkz. https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22ite-
mid%22:[%22002-14303%22]} (ET:12.05.2024).
29 Çevresel Konularda Bilgiye Erişim, Çevresel Karar Verme Sürecine Halkın Katılımı ve Yargıya
Başvuru Sözleşmesi.

Yıl 3 / Sayı 6 / Aralık 2024 193