Page 190 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 6

Uluslararası ve Ulusal Mahkeme Kararları Işığında İklim
İçtihadının Gelişimi

5. Birleşmiş Milletlere Yapılan Başvurular

5.1. BM Çocuk Hakları Komitesi (Sacchi ve diğerleri v. Arjantin ve diğerleri
başvurusu) 21

İklim krizi konusunda hükümetlerin yeterli önemleri almaları noktasında
harekete geçmedikleri iddiasıyla Greta Thunberg de dahil on altı kişi tara-
fından yapılan başvurudur. Komite 2021’de bahse konu başvuruyu iç hukuk
yollarının tüketilmemesi sebebiyle reddetmiştir ancak yargı yetkisine ilişkin
yaptığı incelemede komite, devletin emisyonları üzerindeki etkin kontrolünün
bulunması ve ülke sınırları ötesinde oluşan bir zararın varlığı koşuluyla, devle-
tin eylemleri ile sınırları dışında bulunan çocuklar üzerinde oluşan olumsuz et-
kiler arasında bir neden sonuç ilişkisi kurulabildiği hâllerde, çocukların kaynak
devletin yargı yetkisi içerisinde bulunduğu sonucuna varılacağını ifade etmiştir
(Karaca, 2021: 43). Komite, iklim değişikliğinin çocuklara yönelmiş yapısal bir
şiddet olduğunu belirtmiştir (Köybaşı, 2023: 320).
Bu açıdan karar içeriği ile birlikte değerlendirildiğinde Komite; gençlerin,
koşullar oluştuğunda başka ülkelerdeki faaliyetlerden kaynaklı bile olsa men-
faatlerinin zedelenebileceği ortaya konulduğundan iklim davalarında taraf ol-
malarının önünü açmıştır.

5.2. BM İnsan Hakları Komitesi (Daniel Billy ve diğerleri
v. Avustralya-Torres Kararı) 22
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komitesi, Avustralya’ya bağlı Torres Boğazı
ada halklarından 8 başvurucunun başvurusu üzerine tesis ettiği 23 Eylül 2022
tarihli Daniel Billy ve Diğerleri/Avustralya kararıyla adalar topluluğunun iklim
değişikliğinin zararlı etkilerine karşı korunması yönünde yeterli önlem almayan
Avustralya tarafından Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesinin ihlal edildiğine ka-
rar vermiştir. Avustralya’nın, iklim değişikliğinin etkileriyle mücadeleye yönelik
kaynak ayırması, deniz setlerini inşa etmesi, uyum planlarını yürürlüğe sokması,
sıcaklık risklerini ve deniz seviyesini sürekli şekilde izlemesi gibi önlemleri za-
man içinde almış olmasından dolayı, sözleşmenin 6. maddesi ile güvence altına
alınan yaşam hakkını ihlal ettiği sonucuna varılmamıştır (Daniel Billy ve diğerle-
ri v. Avustralya kararı paragraf 8.3-8.8). Ancak önlemlerin alınmasında yaşanan
21 Başvuru, BM Çocuk Hakları Komitesi tarafından Sacchi et al. v. Turkey, Başvuru No. 108/2019
(Turkey) adıyla incelenmiştir. Başvuruya ilişkin tüm dosyaya erişmek için bkz. https://climatecasec-
hart.com/non-us-case/sacchi-et-al-v-argentina-et-al/ (ET: 12.05.2024).
22 Başvuru BM İnsan Hakları Komitesi tarafından Daniel Billy and others v. Australia (Torres Strait
Islanders Petition) Başvuru No. 3624/2019 adıyla incelenmiştir. Başvuruya ilişkin tüm dosya içeriği
için bkz. https://climatecasechart.com/non-us-case/petition-of-torres-strait-islanders-to-the-u-
nited-nations-human-rights-committee-alleging-violations-stemming-from-australias-inacti-
on-on-climate-change/ (ET: 12.05.2024).

Yıl 3 / Sayı 6 / Aralık 2024 189