Page 193 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 6

Emel Ünal

konusunda uluslararası yükümlülükleri hakkında doğrudan karar vermiştir. Aynı
zamanda bu karar BM Adalet Divanından beklenen danışma görüşü için de
fikir vermektedir.
Bu bağlamda, Birleşmiş Milletler gibi tüm uluslararası yetkili yüksek mercile-
re yapılan istişari görüş talepleriyle iklim değişikliği konusunun her açıdan ele
alınması sağlanmaktadır.

6. Bölgesel Mahkemelere Yapılan Başvurular

6.1. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Yapılan Başvurular

6.1.a. Verein KlimaSeniorinnen Schweiz v. İsviçre
25
Bu dava, 70 yaş üstü 2000’den fazla kadının üye oldukları derneğin ve der-
nek üyesi 80 yaş üstü dört kadının, İsviçre’nin iklim değişikliği politikalarının
ve yaşanan sıcak hava dalgalarının yaşam ve sağlık haklarını ihlal ettiği ge-
rekçesiyle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinde (AİHM) İsviçre’ye karşı açmış
oldukları davadır (Verein KlimaSeniorinnen Schweiz ve diğerleri v. İsviçre kararı
paragraf 13-21). Bu davanın önemi, iklim değişikliğinin insan haklarına etkisi
bağlamında ele alınan ilk davalardan olmasıdır. Başvurucular iç hukuk yollarını
tüketerek AİHM’e başvuruda bulunmuşlardır.
AİHM bu davada başvurucu derneğin dava ehliyetini kabul ederek iklim de-
ğişikliği ile ilgili olarak derneklerin de yasal işlem yapmasına (Arntz ve Krom-
mendij, 2024: 31) izin vermektedir (Verein KlimaSeniorinnen Schweiz ve diğer-
leri v. İsviçre kararı paragraf 590). AİHM, iklim değişikliğinin çağımızın en büyük
sorunu olduğunu belirterek (Verein KlimaSeniorinnen Schweiz ve diğerleri v.
İsviçre kararı paragraf 410) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin (AİHS) 8. mad-
desinin iklim değişikliğinin sağlık, refah ve yaşam kalitesi üzerindeki ciddi
26,
olumsuz etkilerine karşı devlet yetkilileri tarafından etkili bir şekilde korunma
hakkını kapsadığını ve bu anlamda devletlere pozitif yükümlülükler yüklediği
gerekçesiyle ihlal kararı vermiştir (Verein KlimaSeniorinnen Schweiz ve diğer-
leri v. İsviçre kararı paragraf 514-537). Bu kararda AİHM, hem iklim değişikliği
davasında AİHS’in ihlal edildiğine karar vererek bu alanda yeni bir aktör olarak
sahne çıkmaktadır (Demir, 2024: 140) hem de kararda genel gerekçelere ve
açıklamalara da yer vererek bundan sonra önüne gelebilecek benzer davalara
emsal olabilecek bir karar oluşturmak istemektedir.

25 AHİM, “Verein KlimaSeniorinnen Schweiz and Others v. Switzerland”, Başvuru no.
53600/20 (HUDOC). Hukuki özet metni için bkz. https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22ite-
mid%22:[%22002-14304%22]} (ET:12.05.2024).
26 AİHS’in 8’inci maddesinde “herkesin özel ve aile hayatına, konutuna ve haberleşmesine saygı
gösterilmesi hakkına sahip olduğu” belirtilmiştir.

192 Çevre, Şehir ve İklim Dergisi