Page 192 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 6

Uluslararası ve Ulusal Mahkeme Kararları Işığında İklim
İçtihadının Gelişimi

– Temiz, sağlıklı ve sürdürülebilir bir çevre hakkının hukuki içeriği ve dev-
letlerin bu danışma görüşünün konusu olan iklim değişikliğinin ilgili ol-
duğunu düşündükleri diğer insan haklarıyla ilişkisi nelerdir?
– Bazı devletlerin BM iklim anlaşmalarına taraf olurken, bu anlaşmaların
genel uluslararası hukuk ilkelerine veya tazminat veya sorumlulukla ilgili
herhangi bir iddia veya hakka aykırı olarak yorumlanamayacağı yönün-
de yaptıkları beyanların hukuki önemi nedir?
Davaya katılan devletlerin ve uluslararası kuruluşların yanıtlarını sunmak için
20 Aralık 2024 Cuma günü saat 18.00’e kadar süreleri bulunmaktadır (CIEL,
2024). Gelinen aşamada, 2025 yılı içerisinde Uluslararası Adalet Divanının tav-
siye görüşünü açıklaması beklenmektedir.
İklim değişikliğinden en fazla zarar görecek belki de egemenliğin ana
unsurlarından olan “toprak” parçasının kalmayacak ülkelerin BM nezdinde
yapmış oldukları bu başvuru neticesinde verilecek karar, BMİDÇS’nin ve Pa-
ris Anlaşmasının nasıl yorumlanması gerektiğini açıklığa kavuşturmasının yanı
sıra, hem ulusal hem de uluslararası düzeyde iklim eylemi, politikası ve huku-
ku ile ilgili kararları etkileyerek devletlere ve mahkemelere kritik bir rehberlik
sağlayacaktır.

5.4. Uluslararası Deniz Hukuku Mahkemesinden (International Tribunal for
the Law of the Sea) Danışma Görüşü Talebi
24
İklim değişikliği ve uluslararası hukuk konusunda Küçük Ada Devletleri Ko-
misyonunun kurulmasına ilişkin anlaşmayla Küçük Ada Devletleri İttifakının üye
olabileceği Küçük Ada Devletleri Komisyonu (Kaynakçıoğlu, 2023: 592) tara-
fından Uluslararası Deniz Hukuk Mahkemesinden, iklim değişikliğinin etkile-
rinden en çok etkilenmeleri nedeniyle, Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Söz-
leşmesine taraf devletlerin iklim değişikliğinden kaynaklanan deniz çevresinin
kirlenmesini önleme, kirliliği azaltma ve kontrol etme ile iklim değişikliğinin
etkileriyle ilgili olarak deniz çevresini koruma ve muhafaza etme konusunda
özel yükümlülüklerinin olup olmadığı yönünde danışma görüşü talep etmiştir.
21 Mayıs 2024’te açıklanan kararda BM Deniz Hukuku Sözleşmesine (UNCLOS)
taraf 169 devletin sera gazı emisyonları nedeniyle deniz çevresinin kirlenmesini
önlemek, emisyonları azaltmak ve kontrol etmek için özel ve somut önlemler
alması gerektiğine karar verilmiştir (Danışma görüşü paragraf 441 ve alt bent-
leri). Bu karar ile ilk kez uluslararası bir mahkeme, devletlerin iklim değişikliği

24 Dosya içeriği için bkz. https://www.itlos.org/en/main/cases/list-of-cases/request-for-an-advi-
sory-opinion-submitted-by-the-commission-of-small-island-states-on-climate-change-and-inter-
national-law-request-for-advisory-opinion-submitted-to-the-tribunal/ (ET: 15.05.2024).

Yıl 3 / Sayı 6 / Aralık 2024 191