Page 224 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 4

Afete Hazırlık Kapsamında İstanbul’da Kentsel Dönüşüm Uygulamaları

Aşağıda kentsel dönüşüm süreci devam ettirilemeyen, afetlere karşı
dirençsiz yapılardan oluşan, mülkiyet sorunları olan ve/veya yasal olmayan
yerleşmelerin bulunması sebebiyle 6306 sayılı Kanun kapsamında dönüşüm
süreçleri Bakanlık tarafından yürütülmekte olan örnek alanlar, Bakanlık Kentsel
Dönüşüm Bilgi Sistemi olan A.R.A.A.D. sisteminden temin edilen güncel
veriler (www.araad.gov.tr, 2023) üzerinden incelenmiştir.

4.1. Kadıköy İlçesi Fikirtepe Kentsel Dönüşüm Projesi
Kadıköy İlçesi, Fikirtepe ve çevresinde plansız gelişme sonucu sağlıksız
ve depreme dayanıklı olmayan yapıların bulunması nedeniyle 2005 yılında
Fikirtepe ve Çevresi İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından onaylanan
1/5000 ölçekli Meri İmar Plan ile “Özel Proje Alanı” olarak planlanmıştır.
İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından 2007 yılında onaylanan plan
tadilatı ile 5393 sayılı Kanun kapsamında “Kentsel Dönüşüm Alanı” olarak
belirlenmiştir.
Bölgedeki mevcut küçük mülkiyet dokusunun imar planları ile toplulaştırılarak
yeniden yapılaşma koşullarının belirlenmesiyle alan içinde spekülatif hareketler
oluşmaya başlamış ve inşaat firmaları alanda yapı adası oluşturabilecek
mülk sahipleriyle görüşmelere başlayarak sözleşmeler imzalamıştır. Böylece
Fikirtepe’de hak sahipleri ve özel sektör işbirliğiyle kentsel dönüşüm süreci
başlamıştır.
2011 yılında meslek odalarının onaylanan plana karşı açtıkları davada, plan
notlarının belirsizlik yaratacak olması, sosyal donatı dengesinin yitirilmesine
ve yapılaşma yoğunluğunun artmasına neden olmasından dolayı sağlıklı
konut alanı oluşturmayacağı gerekçeleriyle plan iptal edilmiştir. İptal kararı ile
birlikte bölge güvenlik, sağlıklı çevre ve kent estetiği açısından sorunlu bir
hale gelmiştir.
Bahse konu alanda plan iptalleri, yüklenici firmaların sözleşme şartları,
hak sahiplerinin sözleşme dışı talepleri, sözleşme şartlarının yetersizliği
ve belirsizliği, yüklenici firmaların ekonomik sıkıntıları gibi sebeplerle hak
sahiplerinin tamamı ile anlaşma sağlanamamış dolayısıyla yapı ruhsatı alınma
noktasına gelinememiştir. Dolayısıyla bu durum özel sektör ve hak sahipleri ile
yürütülen kentsel dönüşüm sürecini akamete uğratmıştır.
Kentsel dönüşüm sürecinin bu noktaya gelmesi ile sürece çözüm üretilmesi
amacıyla 31.05.2013 tarihinde 6306 sayılı Kanun uyarınca Fikirtepe “Riskli
Alan” ilan edilmiş ve böylece Bakanlığın yetki ve sorumluluğunda planlama
çalışmalarına başlanılmış, anlaşma sağlanamayan proje adalarında hak
sahipleriyle uzlaşmaya yönelik sorunların çözümü için görüşmeler yapılmıştır.
6306 sayılı Kanun kapsamında işlemlerin yürütülmeye başlamasıyla 2/3
çoğunluğu sağlamış proje adalarında anlaşma sağlamayan hak sahiplerinin

Yıl 2 / Sayı 4 / Temmuz 2023 209