Page 220 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 4

Afete Hazırlık Kapsamında İstanbul’da Kentsel Dönüşüm Uygulamaları

ve gecekondu önleme bölgeleri oluşturmak, çeşitli kamusal yardımlar ile toplu
konut sunularak gecekondu alanlarının oluşması, yasa dışı yerleşim alanlarının
oluşması engellenmesi hedeflenmiştir.
Afetlerin öncesi, afet anı ve sonrasında yapılacak müdahaleler, sürecin
planlanması ve yönetimi konusunda 7269 sayılı “Afet Yasası” olarak anılan
Kanun, zaman içerisinde değişikliklere uğramışsa da halen yürürlüktedir.
Kanunda özetle afet anında ve sonrasında yapılacak müdahaleleri, afet
bölgelerinin belirlenme esaslarını ve afet bölgesinde yapılacak hasar tespiti ile
alakalı teknik çalışmalara, ağır hasara uğrayan veya uğraması muhtemel olan
binalarda oturanlara hak sahibi olmak şartıyla konut yaptırılmasına ve kredi
verilmesine ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiştir.
17.08.1999 tarihinde merkez üssü Kocaeli İli Gölcük İlçesinde gerçekleşen 7,8
büyüklüğündeki deprem sonucunda 18.373 vatandaşımız hayatını kaybetmiş,
48.901 vatandaşımız ise yaralanmıştır (AFAD, 2022: 108). Bayındırlık ve İskân
Bakanlığının 2002 yılında yayınlanan Marmara ve Düzce Depremleri Sonrası
Faaliyetleri Performans Denetim Raporuna göre, 376.379 konut ve işyerinin
hasar gördüğü depremde Devlet Planlama Teşkilatı tarafından toplam maliyet
15-19 milyar dolar olarak belirlenmiştir. Yaklaşık 16.000.000 kişinin doğrudan
veya dolaylı olarak etkilendiği afet, Türkiye’nin sosyal, ekonomik, politik ve
özel olarak da imar ve iskan politikalarında büyük bir değişikliği zorunlu hale
getirmiştir. İstanbul başta olmak üzere afet riskini bertaraf etmeye yönelik
denetim, planlama ve kentsel dönüşüm çalışmaları açısından önemli bir kırılma
noktası olmuştur (Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, 2002: 85).
Deprem sonucu yaşanan ağır yıkıma hızla müdahale edilebilmesi amacıyla
yürürlüğe giren 27.08.1999 tarih ve 4452 sayılı “Doğa Kaynaklı Afetlere Karşı
Alınacak Önlemler ve Afetler Nedeniyle Doğan Zararların Giderilmesi İçin
Yapılacak Düzenlemeler Hakkında Yetki Kanunu” ile ilgili kurum ve kuruluşlar
arasında koordinasyon ve eşgüdümün sağlanması, güvenli yeni yerleşimlerin
kurulması, yeni bir sigorta sisteminin kurulması, depremin etkilediği bölgede
yeni il ve ilçeler ile büyükşehir belediyeleri kurulması gibi konularda Bakanlar
Kurulu kanun hükmünde kararname çıkartma ile yetkilendirilmiştir. Bunun
sonucunda yapı denetim sisteminin ağır ve kontrolsüz işlemesi sebebiyle bu
alanda değişikliğe gidilmiş, etkin ve verimli bir yapı denetim sisteminin, bağımsız,
deneyimli, yetkin sorumlu kişi ve kuruluşlar tarafından sağlanması amacıyla
27 pilot ilde uygulanmak üzere 10.04.2000 tarihinde 595 sayılı Yapı Denetimi
Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ve sonrasında 29.06.2021 tarihinde
4708 sayılı Yapı Denetim Hakkında Kanun yürürlüğe girmiştir. Bu çerçevede, yapı
denetim kuruluşları, bu kuruluşların denetçi mimar ve mühendisleri, laboratuvar
görevlileri ve yapı müteahhitlerine kusurları oranında sorumluluk getirilmiş ve
yapıların taşıyıcı sistemleri için sorumluluk süresi 15 yıla çıkarılmıştır.

Yıl 2 / Sayı 4 / Temmuz 2023 205