Page 222 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 4

Afete Hazırlık Kapsamında İstanbul’da Kentsel Dönüşüm Uygulamaları

31.05.2012 tarih ve 28309 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe
giren 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında
Kanun, kentsel dönüşüm sürecini 3 kavram üzerinden ele alarak riskli alanlar,
rezerv yapı alanları ve riskli yapılar üzerinden uygulamaya konu alanı belirleme
imkanı sunmaktadır.
Riskli alan; “zemin yapısı veya üzerindeki yapılaşma sebebiyle can ve
mal kaybına yol açma riski taşıyan, Cumhurbaşkanınca… belirlenen alanı”
ifade ederken, rezerv yapı alanı, “Bu Kanun uyarınca gerçekleştirilecek
uygulamalarda yeni yerleşim alanı olarak kullanılmak üzere, TOKİ’nin veya
İdarenin talebine bağlı olarak veya resen Bakanlıkça belirlenen alanları” ifade
etmektedir. Kanun’un alan bazında dönüşüm için belirlediği bu iki kavramla
birlikte parsel bazlı dönüşümü mümkün kılan riskli yapı kavramı ise, “Riskli alan
içinde veya dışında olup ekonomik ömrünü tamamlamış olan ya da yıkılma
veya ağır hasar görme riski taşıdığı ilmî ve teknik verilere dayanılarak tespit
edilen yapı” olarak tanımlanmıştır (6306 Sayılı Kanun, 2012).
15.12.2012 tarih ve 28498 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe
giren 6306 sayılı Kanunun Uygulama Yönetmeliği ile Kanun uyarınca riskli alan,
riskli yapı ve rezerv yapı alanlarının tespiti, riskli yapıların yıkımı, dönüşüme
tabi tutulacak taşınmazların değerinin tespiti, hak sahiplerine yardımların
yapılması ve diğer uygulamalara ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir (6306 Sayılı
Kanunun Uygulama Yönetmeliği, 2012). Ayrıca Büyükşehir Belediyeleri ile ilçe
belediyeleri Kanun kapsamında uygulamaya yönelik olarak yetkilendirilmiştir.
6306 sayılı Kanun ile belirlenen riskli ve rezerv yapı alanlarında ve riskli yapılarda
uygulamanın gerçekleştirilmesi için hak sahiplerinin en az 2/3 çoğunluğunun
uygulayıcı kurum veya tüzel kişi ile anlaşma sağlanması beklenmektedir.

Uygulama sırasında karşılaşılan aksaklıklara müdahale yöntemi olarak
Kanunun mevcut halinde yer alan bazı maddelerin değiştirilmesi veya yeni
maddeler eklenmesi yoluyla gerçekleştirilmektedir. 6306 sayılı Kanuna eklenen
6/A maddesi bu konuya en önemli örnektir.
2019 yılında Kâğıthane ilçesi, Yahya Kemal Mahallesinde gerçekleşen
çökme ve Kartal ilçesi, Orhantepe Mahallesinde Yeşilyurt apartmanının
kendiliğinden çökmesi sonucu 21 kişinin hayatını kaybetmesi üzerine 6306
sayılı Kanuna dair halihazırda üzerinde çalışılmakta olan mevzuat hükümleri
hayata geçirilmiştir. 6306 sayılı Kanuna çeşitli tarihlerde ekleme ve düzenleme
yapılmış olup uygulamada en görünür olan değişiklik kanuna eklenen 6/A
maddesidir. Bu madde kapsamında “yıkılacak derecede riskli olan yapıların
bulunduğu alanlar ile kendiliğinden çöken veya zeminin kayması, heyelan,
su baskını, kaya düşmesi, yangın, patlama gibi sebeplerle ağır hasar gören
veya ağır hasar görme riski bulunan yapıların bulunduğu alanlarda dönüşüm
uygulamaları maliklerin ve ilgililerin muvafakati aranmaksızın Bakanlıkça resen

Yıl 2 / Sayı 4 / Temmuz 2023 207