Page 316 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 3

Yerel Yönetimlerin Elektrikli Otobüs Alımları İçin
4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu Uygulamaları Çerçevesinde Örnek Bir Yaklaşım

İlişkin Usul ve Esaslar yeniden düzenlenmiştir. Buna göre Kamu İhale
Kanunu’nun 3 (u) maddesi uyarınca “Yenilik, yerlileşme ve teknoloji transferini
sağlamaya yönelik sanayi katılımı uygulamalarını içeren mal ve hizmet alımları
ile yapım işleri 4734 sayılı Kamu İhale Kanunundan muaf tutulmuştur. Söz
konusu model kamuda hazır alım odaklı standart satın alma yaklaşımları yerine,
teknoloji geliştirmeye ve yerlileştirmeye yönelik proje yönetim konseptini
referans almaktadır. Sanayi işbirliği ihalelerinde faaliyetlerin yurtiçinde
gerçekleştirilmesine yönelik zorunluluk ilkesi doğrultusunda yaklaşım
sunulmaktadır. Buna göre yakın zamanda Samsun Büyükşehir Belediyesi
tarafından Elektrikli Otobüs ve Şarj İstasyonları tedarikini kapsayan SİP projesi,
bu konuya iyi bir örneklemleri teşkil etmektedir (AA, 2021).
Bu çalışmada ortaya konulacak yenilikçi elektrikli otobüs tedarik yaklaşımını
esas alan iş modeli, Türkiye Kamu İhale Kanunu çerçevesinde, ulaşımda enerji
verimliliği esas alan ve SİP kapsamında gerçekleşecek “toplu ulaşım işletme
performans” sözleşmesi olarak değerlendirilmiştir. Özellikle küçük ölçekli pilot
projelerle başlanılarak; yaşanabilecek toplu ulaşım işletme/otoritesine özgü
muhtemel aksaklıklar ve/veya uyumsuzluklara dair geribildirimler edinilmesini
baz alarak etkin sonuçlara ulaşılması hedeflenmektedir. Söz konusu ihalelerin
ana dokümanları arasında yer alan ve uygulamaya esas Teknik Şartnameler
için referans niteliği taşıyan ve ilgili hitap kitlelerine toplu ulaşım hizmetleri
için elektrikli otobüs tedarikine yönelik alternatif bir çerçeve yaklaşımı ortaya
onulmuştur.

2. Toplu Ulaşım Sistemlerinde Elektrikli Otobüs Tedariki İçin Uygulanan İş
Modelleri

2.1. Geleneksel Model
Elektrikli otobüslerin tedariki için kullanılabilecek ilk iş modelinde projenin
finansmanı, toplu ulaşım otoritesinin (İdare) öz kaynakları ile sağlanmaktadır. Bu
doğrultuda tedarik edilen araçların mülkiyeti de toplu ulaşım otoritesindedir.
Söz konusu modelde toplu ulaşım otoritesi misyonu yürüten İdare (yerel
yönetim), aynı zaman da toplu ulaşım işletme faaliyetlerinde “operatör” rolünü
de ifa etmektedir. Modelde, toplu ulaşım otoritesi bünyesinde bulunan mevcut
işgücü marifeti ile elektrikli otobüslerle sunulan operasyonel işletme ve bakım
&onarım faaliyetlerinin yürütülmesi esastır. Model kapsamında herhangi bir
harici paydaş ya da finansman kaynağı kullanılmamaktadır.
Geleneksel Model olarak nitelendirilen iş modeli Türkiye’de yerel yönetimler
tarafından en sık tercih edilen yaklaşım olarak ön plan çıkmaktadır. Model
Türkiye’de mevcut durumda yaygın olarak gerçekleştirilen 2, 3 veya 5 yıllık
bakım & onarım garantili otobüs alımları kapsamında da sözleşme süreçlerinin
sona ermesi ile yürütülen faaliyetlerde kullanılmaktadır.

Yıl 2 / Sayı 3 / Ocak 2023 301