Page 321 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 3

Orhan Topal

meydana gelen arıza yönetimi ve etki analizlerinin uygulanmasında, güç tahrik
sistemi bileşenleri için geliştirilen özel arıza teşhis ve kalibrasyon donanımları,
yapılacak bakım &onarımlar sırasında alınması gereken özel tedbirler, gerekli
ekipmanlar (yüksek gerilim) ile ilgili faaliyetleri yürütecek teknik personeller için
ihtiyaç duyulacak sertifikasyonlar ve kullanılacak özel ekipmanlar söz konusu
hazırlanan ihalelerin teknik şartnamelerine dahil edilmesi gerekmektedir.
Tercih edilecek iş modelinden bağımsız olarak, toplu ulaşım otoriteleri için
bu yeni iş koluna dair bilgi birikimi kazanılması önemlidir. Özellikle elektrikli
araçların tahrik sistemleri için gelişen bu yeni kulvarda, Türkiye’de yetişmiş ve
sertifika sahibi işgücü bulunmamaktadır. Beraberinde otobüs sürücülerinin de
elektrikli araçlara özel sürüş deneyim öğretisinden geçirilmesi, verimli sürüş
teknikleri marifeti ile önemli kazanımlar sağlanabileceği değerlendirilmektedir.
Belirtilen eğitim konularının da elektrikli otobüs tedarik ihalelerine dahil
edilmesi gerekmektedir.
Türkiye’de oldukça fazla olan elektrikli otobüs tedarikçilerine karşın, satış
sonrası yeterli hizmet ağı bulunmayan yabancı elektrikli otobüs tedarikçilerinin
de dahil edildiği büyük ölçekli ihaleler, rekabet koşullarını etkinleştirmek
adına önem arz etmektedir. Sürdürülebilir operasyonel işletme konusunun
da göz önünde bulundurularak, yaşanabilecek arızalara müdahale süreleri,
yedek parçalara dair gerekli/yeterli stok sağlanması ve de en önemlisi yerli
elektrikli araç endüstrisini de gözetecek doğrultuda ihale süreç ve hazırlıkları
yürütülmelidir. Bu kapsamda Türkiye’de yürüklükte bulunan mevzuatlar
uyarınca, yerli üretim marifeti ile tedarik edilecek elektrikli otobüsler için %15
oranına varan fiyat avantajı uygulanabilmektedir.
Bu çalışmada öngörülen model, kamu toplu ulaşım sistemleri için mevcut
durumda kullanılan içten yanmalı motorlu (dizel ve CNG) otobüsler yerine
elektrikli otobüslerin, yenilenebilir enerji destekli şarj istasyonları ile entegre
olarak tedarikini ve işletilmesini esas almaktadır. Yakıt ve bakım & onarım
maliyetleri başta olmak üzere elde edilecek yıllara sari kazanımların, sunulacak
operasyonel işletme garantisi ile birlikte; ilk araç alımı için kullanılacak yatırımın
finansmanını kompanze edebilecek bir yaklaşım öngörülmektedir. Buna göre
elektrikli otobüs alımları için Türkiye’deki yerel yönetimlere özgü, kamu ihale
kanunu çerçevesinde sunulacak en uygun iş modeli, toplu ulaşım sektörüne
özel; ulaşımda enerji verimliliğine esas alan SİP kapsamında imzalanacak
“toplu ulaşım işletme performans” sözleşmeleridir. Bu yönüyle enerji verimliliği
kavramının 3. temel kategorisinde yer alan, ulaşımda verimlilik için önemli
bir katma değer sağlanabilecektir. SİP projesi çerçevesinde performans
sözleşmesi ile gerçekleştirilecek elektrikli otobüs tedarik ihaleleri, gerek
projelerin toplam bütçelerin sürdürülebilir finansmanı için ihtiyaç duyulan
toplam sürelere ulaşılmasında; gerekse de yerli elektrikli araç endüstri için

306 Çevre, Şehir ve İklim Dergisi