Page 322 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 3

Yerel Yönetimlerin Elektrikli Otobüs Alımları İçin
4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu Uygulamaları Çerçevesinde Örnek Bir Yaklaşım

ihtiyaç duyulan teknolojilerin kazanmasında önemli bir avantaj sağlayacağı
değerlendirilmektedir. Ayrıca SİP sözleşmeleri kapsamında Türk Lirası yerine
Dolar veya Euro birim fiyatlı sözleşme imzalanabilmesi olası uzun vadeli
sözleşme sürelerinde baz alındığında tedarik ihalelerinde, tarafları için değişken
ekonomik koşulların bulunduğu piyasa koşullarında avantaj sunmaktadır.
Öngörülen model temelde tasarruf ettirdiği kadar ödeme yapılmasını
esas alan bir yaklaşımı esas almaktadır. Mevcut durumda sanayi ve bina enerji
verimliliği proje (verimlilik arttırıcı projeler) konseptlerinin, kavramsal olarak
ulaşım sistemlerine özgü konfigüre edilmesi ile elektrikli otobüslere özel
yenilikçi bir finansman çözümü sağlanmaktadır. Öngörülen iş modelinde yerel
yönetimler nezdinde, toplu ulaşım hizmeti sağlayan işletme/ operatörlere
sunulacak kaynakların (teşvik, destek fonları ya da borç finansmanı) elektrikli
otobüsler ve yenilenebilir enerji destekli şarj altyapısı için kullanımını baz
alınmaktadır. Ortaya konulacak “toplu ulaşım işletme performans” sözleşmesi,
ilgili işletmeci/operatörün kullanacağı elektrikli otobüsler için aynı evsaftaki
içten yanmalı motorlu (dizel/CNG) otobüslere kıyasla var olan ilk yatırım
maliyet farkının, yıllara sari işletme kazanımları ile kompanze edilmesi
sağlanmaktadır. Öngörülen model, elektrikli otobüslerin tahrik batarya
maliyetini, satış maliyetinden ayırarak, yıllara bölünmüş bir ödeme modeli
ile ticari anlamda tahrik bataryasının uzun vadeli kiralanması esas almaktadır.
Böylelikle elektrikli otobüslerin en önemli maliyet kalemini teşkil eden tahrik
batarya maliyetinin, belirlenen garanti süreci boyunca; elektrikli otobüs
kullanılarak elde edilebilecek işletme kazanımları (baz alınan dizel veya CNG
otobüs ile yürütülen işletme maliyetine göre) ile karşılanması sağlanarak; ilgili
süre zarfında sürdürülebilir işletme performansının temel unsuru olan tahrik
bataryası için de garanti elde edilebilecektir.

Değerlendirme ve Sonuçlar

Günümüzde lastik tekerlekli toplu ulaşım sistemlerinde kullanılan
otobüslerde, konvansiyonel sistemlerden elektrikli sistemlere geçişin
hızlandırılması; ulaşımdan kaynaklı emisyonları azaltımı ve iklim değişikliğiyle
mücadelede önemli bir fırsat sunmaktadır. Ancak toplu ulaşım sektörü için
Çin’in hariç tutulduğu verilere göre her yıl dünya çapında 100.000’den fazla
yeni otobüs satın alınmasına rağmen yalnızca %13’ünü elektrikli otobüslerden
oluştuğu belirtilmektedir (Hummel, 2018). Yapılan bir çok araştırmada
referans alınan baz senaryolar doğrultusunda 2030 yılında Türkiye’nin sera
gazı emisyon miktarının 1,175 Mt CO e olarak öngörülmektedir. Türkiye’de
2
özellikle elektrikli araç endüstrisi için de lokomotif olacağı öngörülen toplu
ulaşım sistemlerinde kullanılacak elektrikli otobüsler, emisyon azaltımları için
iyi bir başlangıç noktası olarak değerlendirilmektedir.

Yıl 2 / Sayı 3 / Ocak 2023 307