Page 312 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 3

Yerel Yönetimlerin Elektrikli Otobüs Alımları İçin
4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu Uygulamaları Çerçevesinde Örnek Bir Yaklaşım

önemli bir potansiyel teşkil ederken, güncel ulaşım politikalarının merkezinde
yer almaktadır. Lastik tekerlekli toplu ulaşım sistemleri için alternatif araç
teknolojilerini esas alan yenilikçi dönüşüm süreçleri; alternatif yakıtlı otobüs
konseptleri ve ihtiyaç duyulacak özel altyapı gereksinimlerini gündeme
getirmektedir. Ayrıca otoriteler/operatörler nezdinde operasyonel işletme
koşulları ile birlikte satın alma süreçlerinin de dahil edildiği, geleneksel
yöntemlerden ayrışan farklı yaklaşımların uygulanmasını gerekli kılmaktadır.
Toplu ulaşım sistemlerinde işletme planlamaları ve sunulan hizmet
konseptlerine bağlı olarak farklı uygulamalar bulunmaktadır. Bu durum lastik
tekerlekli toplu ulaşım sistemleri için elektrikli otobüs konseptlerine geçiş
öncesi kapsamlı fizibilite çalışmalarını gerektirmektedir. Buna göre öncelikle
aşağıdaki hususların belirlenmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir.
Buna göre toplu ulaşım işletmesinin,
• Yürütüldüğü şehrin iklimi, topografyası, trafik ve yolcu yoğunluğu vb.
işletme koşullarının,
• Toplam hat sayısının, mevcut yürütülen sözleşme ve iş modellerinin
(otorite-operator arasında),
• Kullandığı otobüslerin türleri, yaşı, mülkiyet durumu ile yürütülen bakım
& onarım yaklaşımlarının,
• Kullanılacak muhtemel alternatif yakıtlı otobüslere özel altyapı
gereksinimlerinin (elektrikli otobüsler için kurulacak şarj istasyon
konseptleri, enerji altyapı ihtiyacı, konuşlandırılacak lokasyonlar, şarj
işletme planlamaları vb.) göz önünde bulundurulması gerekmektedir.
Bunun ile birlikte toplu ulaşım sistemlerinde, yukarıda yer verilen temel
gereksinimler doğrultusunda geleneksel otobüslerden elektrikli otobüslere
geçiş süreçlerine dair kamu toplu ulaşım sistemlerine özel tedarik yaklaşımları
ele alınacaktır. Mevcut yürürlükte bulanan 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu
uygulamaları esas alınarak orta ve uzun vadeli; özellikle yerel yönetimlerin
ve ilerleyen bölümlerde yer verilen diğer paydaşların üzerinde uzlaşma
sağlayacağı sürdürülebilir ihale uygulama konsepti önerilmektedir.

1. Elektrikli Otobüs Alımlarına Yönelik Uygulanan İş Modelleri
Uluslararası Toplu Taşımacılar Birliği (UITP) tarafından hazırlanan, toplamda
46 ülkeden, 320’den fazla toplu ulaşım işletmecisini esas alan rapora göre,
toplu ulaşım sistemlerinin %63’ü otobüslerle işletilmektedir. Bu kapsamda
ilgili işletmeler tarafından kullanılan filoların da yaklaşık %68 ‘ini 12 m standart
otobüsler, %12’si körüklü otobüsler, 8% ‘ini midibüsler, %12’lik kısmı da minibüs,
çift katlı otobüs ve troleybüslerden meydana gelmektedir (UITP,2020). Ayrıca
kullanılan yakıt türü için de söz konusu otobüs filolarının %50’sinde motorin;

Yıl 2 / Sayı 3 / Ocak 2023 297