Page 82 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Özel Sayı

İklim Değişikliğine Uyum Sürecinde Orman Dışı Alanlara
Yeni Karbon Yutak Alanlarının Tesisi ve Karbon Çiftçiliği

mali ve piyasa değerini belirlemeye odaklanır. Bu ekonomide, idare süresi,
faiz oranı, biyokütle miktarı ve alan gibi parametreler değerlendirilerek yutak
alanlarının CO₂ bağlama ve ekonomik değere dönüştürülmesi matematiksel
ekonomi çerçevesinde ele alınır (Görücü, 1997).
Dünya genelinde karbondioksit, küresel ısınmada en fazla paya sahip gaz
olduğundan, bilimsel çalışmaların büyük bölümü bu gazın indirgenmesine
veya bağlanmasına odaklanmaktadır. Sedjo (1989), ağaçlandırmaların
genişletilmesi önerisiyle, iklim değişikliğini azaltmak için önemli bir strateji
geliştirmiştir. Benzer şekilde, Cline (1992), yutak alanlarda bitkilendirme ve
ağaçlandırmanın üç temel faydasını vurgulamaktadır:
1. Zaman Kazanma: Karbon dışı enerji teknolojilerine geçiş sürecinde 30-
40 yıllık bir zaman kazandırır.
2. Esneklik: Depolanan yüksek seviyedeki karbon, küresel ısınmanın
belirsizliklerine karşı daha fazla esneklik sağlar. Örneğin, küresel ısınmanın
etkileri azaldığında, ağaçlar biyokütle hammaddesi olarak ekonomik değer
yaratacaktır.
3. Yenilenebilir Enerji Kullanımı: Fosil yakıtların, yenilenebilir biyokütle
enerjisiyle değiştirilmesi, küresel ısınma sorununa çözüm sunabilir.
Araştırmalar, 1860 yılından bu yana arazi kullanımındaki değişimler sonucu
150-250 milyon ton karbonun atmosfere salındığını göstermektedir (Trexler,
1991). Bu geniş aralık, arazi kullanımındaki değişimlerden kaynaklanan karbon
salımını sayısallaştırmanın zorluğuna işaret eder. Hızlı nüfus artışı ve yerleşim
alanlarının genişlemesi, arazi kullanımındaki değişimin başlıca nedenleridir
(Richards, 1990). Orman alanlarının tarımsal amaçlarla kullanımı da bu değişime
önemli katkıda bulunmaktadır. Johnson (1991), tropik ormansızlaşmanın
%64’ünün tarımsal, %18’inin ticari biyokütle üretimi, %10’unun yakacak odun,
%8’inin ise çiftçi kullanımından kaynaklandığını belirtir.
Tropikal ormanlar, diğer ekosistemlere göre çok daha fazla karbon
depolamaktadır. 1 hektar tarım arazisi, aynı alandaki tropikal ormana göre
44 kat daha az karbon depolamaktadır (Cairns ve Meganck, 1994). Farklı
ekosistemlerin karbon depolama kapasiteleri kuru madde ağırlıklarına göre
Tablo 1’de gösterilmektedir (Sarı, 2024).
Tablo 1. Bazı ekosistemlerin Karbon Depolama Kapasiteleri (Cairns ve Meganck, 1994).

Ekosistem Adı Karbon Depolama (t C/ha)
Tropikal ormanlar 220
Ilıman ormanlar 150
Kuzey ormanları 90
Çayır ve meralar 15
Tarım alanları 5

81
Özel Sayı / 2024