Page 218 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Özel Sayı

Kurak ve Yarı Kurak Alanlarda İklim Dirençli Bitkilerin Kullanılması

3.3. Kullanılabilecek Bazı Bitki Türlerinin Adaptasyon, Tespit ve Uygulama
Çalışmalarının Yapılması

3.3.1. Bitki Adaptasyonu ve Tespitinde Yerel Saha Denemeleri
Sorunlu alanların sahip olduğu ekosistemlerin hassasiyeti, sahanın
bitkilendirilmesinde dirençli doğal ve yerel türlere öncelik verilmesini gerektirse
de, uyum sağlayabilen yabancı türlere de yer verilmesini gerektirmektedir
(Evans ve Turnbull, 2004). Kullanılabilecek tür ve kökenlerin tespiti, stres
unsurları (yağış azlığı, su kıtlığı, yüksek sıcaklık ve evaporasyon, toprakta
yetersiz nem ve besin elementleri, tuzluluk, kireçlilik vb.) altında denenmiş ve
başarı ile uyum sağlamış türleri ortaya koyduğu için, gelecek bitkilendirme
çalışmalarında bu türlere öncelik verilmesi dönüşüm potansiyelini artıracaktır.
Her ne kadar genel bölge koşullarına göre kullanma imkânı olan bitkilerin listesi
oluşturulsa da, mutlaka bitkilendirmenin yapılacağı yerel saha koşullarında
(spesifik iklim ve toprak özelliklerine göre) adaptasyon ve tespit çalışmaları
yapılmış türler değerlendirilmelidir.
Ülkemizde tuzlu alanların fazla olması ve artış göstermesi sonucu bu
alanların değerlendirilmesi kapsamında alternatif türlerin yetiştirilmesi ve
bu doğrultuda kuraklık, erozyon, çölleşme ve çoraklıkla mücadele edilmesi
ile iyileştirme çalışmalarının yürütülmesi amacıyla dirençli bitkilerin tespiti
ve adaptasyonu çalışmaları yapılmaktadır. 2014-2018 yılları arasında, kurak
iklim ve çorak (tuzlu-alkali) toprak özellikleri taşıyan Kırşehir İli Malya Tarım
İşletmeleri Müdürlüğü Arazisi’nde ÇEMGM, Ankara Üniversitesi, Devlet Su
İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ), Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM),
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM), Toprak Su
ve Çölleşme ile Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ve İç Anadolu
Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü işbirliği içerisinde yürütülen ‘Tuzlu
ve Alkali Alanlarda Kullanılabilecek Bazı Bitki Türlerinin Tespiti ve Adaptasyonu
Projesi’ gerçekleştirilmiştir. Malya Tarım İşletmesi’nin toplam arazi varlığı
209.525 dekar olup; kültür altındaki arazi varlığı 151.545 da, kültür dışı arazı
varlığı 57.980 dekardır. 20 yıllık ekiliş üzerine düşen yağış ortalaması 278 mm
yağış miktarı ile aşırı kurak olan bu alanın 48.988 dekar’ında ciddi düzeyde
toprakta tuzluluk ve alkalilik problemi vardır. Bu tür topraklarda tuzluluğa
dayanıklı, gıda ve yem kaynağı oluşturabilen, toprak yüzeyini kaplayarak
toprak erozyonunu azaltma niteliğindeki, kökleriyle derine inen ve taban suyu
seviyesini düşüren tuzcul yem bitkileri ve tuza dayanıklı çalımsı formdaki bitkiler
kullanılması uygun görülmektedir. Deneme, Kırşehir Malya tarım İşletmesi
arazisinde, tuzluluğa sahip noktada yürütülmüştür. Analizlere göre deneme
alanı topraklarının jips ve tuzdan kaynaklı sorunlu topraklar olduğu, toprak
özelliklerinin kısa mesafelerde değişim gösterdiği anlaşılmıştır. Bu durum
özellikle tuz (1.04-52.60 dS/m) ve jips (kalitatif olarak az-çok) kapsamlarında bu

217
Özel Sayı / 2024