Page 183 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 6

Emel Ünal

devletlerin politikalarının ve uygulamalarının uluslararası sözleşme
yükümlülüklerine uymadığı ve yeterli gayreti göstermedikleri yönündedir.
Bu çalışmada devletlerin ulusal katkı beyanları üzerinden sunmuş oldukları
taahhütler bağlamında verilen emsal niteliğindeki kararlara değinilmektedir.
Öte yandan emisyon ticaret sistemi uyuşmazlıkları ile karbon kredilerine ilişkin
uyuşmazlıklar hakkında verilen kararlar bu çalışmada ele alınmamıştır.
İklim davası kavramı geniş yorumlandığında, iklimle ilişkilendirilen çevre
davaları da bu kapsamda değerlendirilmektedir. Ancak bu tür bir yorumlama
iklimin değişmesine etki etmeyen ve genel mantıktan sapan birçok çevre
davasının da bu dava türüne sokulmasına neden olabilmektedir. Bu nedenle
daha dar bir tanımlamayla sadece azaltım, uyum ve bunların uygulama araçları
üzerinden geliştirilen dava türlerinin iklim davası olarak adlandırılması daha
uygun bir yaklaşım olmaktadır. Bu minvalde iklim davaları genel anlatımla iklim
değişikliğini önlemeye, iklim değişikliği rejimine veya iklim değişikliğine uyu-
ma yönelik faaliyetlere ilişkin hukuki ya da edimsel problemlerin yargı mercileri
önüne getirildiği davalar olarak tanımlanmaktadır (Açımuz, 2022: 346).
Sonuçlanan ve derdest olan iklim davalarını küresel veri tabanında izleyen
Sabin Center for Climate Change Law (Columbia Law School) tarafından ha-
zırlanan rapora göre (2024 yılı verileri) (Tigre ve Barry, 2024: 3), son beş yılda 53
yargısal yetki alanında ve uluslararası kuruluşlarda iklimle ilgili 2.895 dava açıl-
mıştır. Amerika Birleşik Devletleri 1.900’den fazla uyuşmazlık ile başı çekerken,
diğer devletlerde de hızlı bir artış görülmektedir.
Tablo 2. İklim dava sayılarının dağılımı

İklim değişikliğine ilişkin davaların çeşitliliği her geçen gün artarak farklı
coğrafi bölgelerde de davalar açılmaktadır. İklim değişikliği davaları sivil
topluma, bireylere ve toplumun her kesimine, hükümetlerin ve özel sektörün
iklim krizine karşı aldıkları yetersiz önlemleri tartışmak için olası bir yol
sunmaktadır (UNDP ve Columbia Law School Sabin Center For Climate Chan-
ge Law, 2023).

182 Çevre, Şehir ve İklim Dergisi