Page 126 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 4

Dirençli Şehirler İçin Depreme Dayanıklı Yapı Tasarımında Sismik İzolasyon

Hesapların, her birinin iki yatay ve bir düşey bileşeni olan 11 adet deprem kaydı
takımı için yapılacağı dikkate alındığında, analiz yükünün ne kadar fazla olduğu
daha iyi anlaşılacaktır. Proje süresine etkisi olan diğer bir husus, tasarımda
dikkate alınan izolatör parametrelerinin kontrolünün Prototip Deneyleri ile,
izolatör üretimine bağlı değişkenliğin tasarımda dikkate alınan sınırlar içinde
kaldığının teyidinin de Üretim Kontrol Deneyleri ile yapılmasının zorunlu
olmasıdır. Prototip ve üretim kontrol deneyleri için kullanılması gereken düşey
yük, yatay yerdeğiştirme, yatay kuvvet, çevrim sayısı, deney süresi ve kabul
koşulları TBDY (2018)’de ayrıntılı olarak verilmiştir. Yine yönetmelik gereği,
bu deneyler tasarım mühendisinin gözetimi ve denetimi altında yapılmak
zorundadır. Deneylere TGUA-5 de katılmalı ve sonuçlarını değerlendirmelidir.

4. Örnek Bir Sismik İzolasyonlu Bina Modelinin Yakın-fay ve Düşey Deprem
Etkisi Altındaki Davranışı

4.1. Örnek Sismik İzolasyonlu Bina Modeli
Bu kısımda, sonraki kısımda incelenecek örnek bir sismik izolasyonu bina
modeli tanıtılmıştır. Söz konusu bina, Polat vd. (2018) tarafından oluşturulan 6
katlı örnek betonarme bir otel yapısının çekirdek perde sistemi ve bodrum katı
kaldırılmak, bir izolatör katı döşemesi eklenmek ve her bir kolonun altına bir
adet eğri yüzeyli sürtünmeli izolatör yerleştirilmek suretiyle değiştirilerek elde
edilmiştir. Ayrıca, radye temel üstünde, üzerine izolatörlerin yerleştirileceği ve
boyutları 150 cm × 150 cm × 150 cm olan betonarme kaideler teşkil edilmiştir.
X ve Y doğrultularında sırasıyla toplam 8 ve 4 adet aks bulunmakta olup aks
açıklıkları 8 m’dir. Toplam 32 adet eğri yüzeyli sürtünmeli izolatör kullanılan
binanın plan boyutları 56 m × 24 m ve kat yükseklikleri 3.5 m olup izolasyon ara
yüzü üzerinde yer alan bina toplam yüksekliği 21 m’dir. Binaya ait 3 boyutlu sonlu
elemanlar model görünüşü Şekil 8(a)’da verilmiştir. Taşıyıcı sistemi moment
aktaran betonarme çerçeve ve kirişli betonarme plaktan oluşan üstyapıda tipik
kolon boyutları ilk katta 70 cm x 70 cm ve diğer katlarda 60 cm x 60 cm, tipik kiriş
boyutları 60 cm × 75 cm ve betonarme döşeme plak kalınlığı 20 cm’dir. Kolon
ve kirişler çubuk elemanı olarak, döşemeler kabuk elemanı olarak ve izolatörler
“Link” elemanı olarak modellenmiştir. Üstyapı ve alt yapı doğrusal, izolasyon
sistemi doğrusal olmayan şekilde modellenmiştir. Yapının modellemesinde
kullanılacak etkin kesit rijitliği çarpanları için TBDY (2018), Tablo 13.1 de
paylaşılan değerler kullanılmıştır. Beton kalitesi C35 olan yapıya ait yükler ve
bina genel özellikleri Polat vd. (2018)’den burada kullanılacak olan modele
uyarlanarak Tablo 1’de verilmiştir. Spektral ivme katsayıları, yapının bulunduğu
konum (İstanbul, Mahmutbey, Enlem=41.0413046 ve Boylam=28.8371403 )
o
o
ve DD1 ve DD2 deprem yer hareketi seviyesi için Türkiye Deprem Tehlike
Haritası’ndan elde edilmiştir. Yerel Zemin Etki Katsayıları, Yerel Zemin Sınıfı

Yıl 2 / Sayı 4 / Temmuz 2023 111