Page 123 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 4

Cenk Alhan-Mert Hacıemiroğlu

tarafından yürütülmektedir. TGUA-5, yukarıdaki tüm adımları bir bütün olarak
kontrol eder ve bu süreçlerin yönetmelik kurallarına ve mühendislik ilkelerine
uygun olarak gerçekleştirilmesinden sorumludur. Seçilen ve sahaya özel deprem
spektrumuna göre ölçeklenen deprem kayıtlarını gözden geçirmek, tasarım
kriterleri ve yaklaşımının uygunluğunu değerlendirmek, prototip test programını
incelemek ve test sonuçlarını kontrol etmek ve son izolatör parametreleri ile nihai
tasarımın uygunluğunu değerlendirmek TGUA-5’in esas görevleri arasındadır.
Ayrıca, Sahaya Özel Deprem Tehlikesi Analizlerinin gerçekleştirilmesi, Zaman
Tanım Alanında Deprem Yer Hareketlerinin Tanımlanması, Sahaya Özel Zemin
Davranışı Analizleri, Yapı Kazık Zemin etkileşimi analizleri için, bu alanlara özel
uzmanlığı olan TGUA-1 ve TGUA-2 sahibi kişilerden de hizmet alma zorunluluğu
vardır. TBDY (2018) kuralları doğrultusunda tasarımda dikkat edilecek ana
hususlar aşağıdaki gibi özetlenebilir:
1. TBDY (2018)’de sadece kauçuk ve eğri yüzeyli sürtünmeli izolatörler
yer almaktadır. Diğer çeşit izolatörler kapsam dışındadır. Ayrıca, ek
sönümleyici (damper) kullanılması gereken durumlar için yönetmelikte
henüz tasarım kuralları bulunmamaktadır.
2. Sismik izolasyonlu binaların performans hedefleri taban ankastre
binalardan farklıdır. İzolasyon sistemi, Deprem Tasarım Sınıfı’ndan
(DTS) bağımsız olarak Kesintisiz Kullanım (KK) performans hedefi için
tasarlanırken, üstyapı DTS=1, 2, 3, 3a, 4, 4a yapılarda Sınırlı Hasar
(SH) normal performans hedefi için, DTS=1a, 2a yapılarda ise KK ileri
performans hedefi için tasarlanır. Üstyapı için kullanılacak Deprem Yükü
Azaltma Katsayısı (R) ve Dayanım Fazlalığı Katsayısı (D) ile göreli kat
ötelemesi sınırı yine taban ankastre yapılardan farklıdır. KK performans
hedefi için R=1.2, D=1.2 ve h=kat yüksekliği olmak üzere göreli kat
i
ötelemesi sınırı=0.005h, SH performans hedefi için R=1.5, D=1.5 ve
i
göreli kat ötelemesi sınırı=0.010h olarak dikkate alınır. Altyapı için
i
hesaplarda R=1 alınmaktadır.
3. Deprem hareketinin çok büyük kısmı sismik izolasyon sisteminde
meydana geleceğinden, izolasyon ara yüzünün altında kalan altyapı ve
üstünde kalan üstyapı tasarımında süneklik seviyesi sınırlı olarak dikkate
alınabilir.
4. Sismik izolasyonlu bir binada, üstyapının altyapıya olan bağlantısını
sağlayan izolatörlerin olabilecek en yüksek güvenliğe sahip olacak
şekilde tasarlanması gerekmektedir. Bu nedenle, izolatörlerin
tasarımına esas yerdeğiştirme hesabı, izolasyon sisteminin kararlılık
hesabı ve izolatörlere etkiyen yüklerin hesabı, tekrarlanma periyodunun
2475 yıl olduğu, çok seyrek ve göz önüne alınan en büyük deprem yer
hareketi olan DD-1 Deprem Yer Hareketi Düzeyi’nde yapılır. Ayrıca,

108 Çevre, Şehir ve İklim Dergisi