Page 122 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 4

Dirençli Şehirler İçin Depreme Dayanıklı Yapı Tasarımında Sismik İzolasyon

3. Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği’nde (2018) Sismik İzolasyon

Sismik izolasyonlu yapıların tasarımına yönelik kurallar önceki Türkiye
yönetmeliklerinde yer almayıp ilk defa Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği’nde
(TBDY, 2018) “Bölüm 14-Deprem Etkisi Altında Yalıtımlı Bina Taşıyıcı
Sistemlerinin Tasarımı İçin Özel Kurallar” başlığı altında yer almıştır. Ancak,
sismik izolasyonlu bir yapının tasarımının gerçekleştirilebilmesi için ileri seviye
analizler gerektiren diğer konular ve yönetmeliğin ilgili kısımları da dikkate
alınmak zorundadır. Aşağıda, sismik izolasyonlu bir bina tasarımındaki ana
aşamalar özetlenmiştir:
1. Zemin Etüdü ve Geoteknik raporun hazırlanması.
2. Sahaya Özel Deprem Tehlikesi Analizlerinin gerçekleştirilmesi (TBDY
(2018)-Bölüm 2.4.1).
3. Zaman Tanım Alanında Deprem Yer Hareketlerinin Tanımlanması (TBDY
(2018)-Bölüm 2.5).
4. Sahaya Özel Zemin Davranışı Analizleri (TBDY (2018)-Bölüm 2.4.2 ve
Bölüm 16).
5. Ön yapısal tasarımın yapılması ve gerekiyorsa (ZD veya ZE zemin ve
kazıklı temel varsa) Yapı Kazık Zemin etkileşimi analizleri (TBDY (2018)-
Bölüm 16.10).
6. Sismik izolatör ve varsa damperlere ilişkin teknik şartname (ana
parametreler, test koşulları, vs.) hazırlanması.
7. Ön tasarıma uygun olarak ihalenin gerçekleştirilmesi.
8. Yeterlilik koşulları dikkate alınarak izolatör üreticisinin seçilmesi.
9. İhtiyaca uygun şekilde testleri gerçekleştirebilecek kapasitede bir
izolatör test merkezinin seçilmesi. İzolatör test merkezlerinde yoğunluk
olduğu durumlarda süre de önem arz etmektedir.
10. Prototip izolatör ve varsa damper üretiminin yapılması.
11. İzolatörlerin ve damperlerin prototip testlerinin gerçekleştirilmesi.
12. Test sonuçlarına göre yapısal tasarımın kontrol edilmesi.
Yine ilk defa TBDY (2018)’de “1.3 Özel Konularda Tasarım Gözetimi ve
Kontrolü” başlığı altında “Yönetmeliğin uygulanmasına ilişkin değerlendirme ve
tasarım süreçlerinde, özel uzmanlık gerektiren konularda projenin başlangıcından
tamamlanmasına kadar ilgili tüm tasarım aşamalarında görev yapacak şekilde,
ilgili alanda teorik ve mesleki bilgi ve deneyim sahibi inşaat mühendislerinden
tasarım gözetimi ve kontrolü hizmeti” alma zorunluluğu getirilmiştir. TBDY
(2018) Bölüm 14’e göre yapılacak sismik izolasyonlu bina tasarımı da tasarım
gözetimi ve kontrolü hizmeti alınması zorunlu konulardan bir tanesi olup bu
hizmet Tasarım Gözetim Uzmanlık Alanı-5 (TGUA-5) belgesi sahibi kişiler

Yıl 2 / Sayı 4 / Temmuz 2023 107