Page 119 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 4

Cenk Alhan-Mert Hacıemiroğlu

kayıcı mesnetlerin kullanıldığı bir sismik izolasyon sistemiyle güçlendirilmiştir. 27
Şubat 2010 tarihli Mw=8.8 Şili Depremi 140 saniye sürmüş ve en büyük yer ivmesi
Melipilla İstasyonu’nda 0.78g olarak ölçülmüştür. 25 köprü çökmüş ve pek çok
üst geçit hasar görmüş olmasına karşın depremden etkilenen bölgede bulunan
12 adet sismik izolasyonlu köprü çok iyi bir deprem performansı sergilemiştir.
Sadece Cardinal Silva Henriquez Köprüsü hafif hasar görmüş olmakla birlikte bu
hasar, köprü trafiğe açıkken rahatlıkla onarılabilmiştir (Sarrazin vd., 2013).
Türkiye’de hastane, havaalanı terminali, köprü ve viyadük türü de dahil
olmak üzere 2018 yılına kadar yaklaşık 104 adet sismik izolasyonlu yapı inşa
edilmiş olup bu döneme ait detaylı bilgiler Erdik (2017) tarafından ortaya
konmuştur. Bir başka çalışmada, Erdik vd. (2018) Türkiye’de gerçekleştirilen iki
önemli sismik izolasyonlu projenin detaylarını ortaya koymuşlardır: (1) Toplam
688 kurşun çekirdekli ve 154 kayıcı izolatörün kullanıldığı dünyada sismik
izolasyonla güçlendirilen en büyük hastane binası olan İstanbul, Başıbüyük
Eğitim ve Araştırma Hastanesi. (2) Toplam 1552 adet üç yüzeyli sürtünmeli
izolatör kullanılan Adana Şehir Hastanesi. Türkiye’de sismik izolasyonlu yapılara
ilişkin 2019-2022 yılları arasındaki gelişmeler ise Sadan (2023) tarafından
rapor edilmiş olup bina başına ortalama 415 adet izolatör kullanıldığı, 1915
Çanakkale Köprüsü yaklaşım Viyadükleri’nin sismik izolasyonlu olarak inşa
edildiği, İstanbul’da inşa edilen 16 bloklu sismik izolasyonlu konut türü bina
kompleksinin bulunduğu, tarihi Nusretiye Saat Kulesi’nin sismik izolatörler
üzerine yerleştirildiği ve tarihi Göztepe Tren İstasyonu Binası’nın sismik
izolasyon teknolojisiyle güçlendirildiği bilgisine yer verilmiştir.
Türkiye’de giderek artan sismik izolasyon uygulamalarına paralel olarak
artan izolatör test laboratuvarı ihtiyacı, Eskişehir Teknik Üniversitesi’nde
kurulan ESQUAKE Sismik İzolatör Test Laboratuvarı (Şekil 5) ile büyük ölçüde
giderilmiştir. Laboratuvar Müdürü Prof. Dr. Gökhan Özdemir’in verdiği bilgiye
göre, düşeyde 2 bin ton, yatayda 200 ton yükleme kapasitesi olan laboratuvar
bu yükleme kapasitesi sayesinde dünyada ilk 5 bağımsız laboratuvar
arasındadır. Yataydaki yükleme hızı da oldukça yüksek (1 m/s maksimum hız)
olan laboratuvar yurtdışına da hizmet vermektedir (TV-Akşam, 2023).

Şekil 5. Sürtünmeli sarkaç izolatör ve kurşun çekirdekli kauçuk izolatör deneyi. ESQUAKE
Sismik İzolatör Test Laboratuvarı. (Fotoğraf: Prof. Dr. Gökhan Özdemir)

104 Çevre, Şehir ve İklim Dergisi