Page 23 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 3

Mehmet Emin Birpınar - Ersin Gürtepe

azaltıma geçileceği vurgulanmış, böylelikle ülkemizde yeşil dönüşümün bir
kalkınma vizyonu olduğu bir kez daha deklare edilmiştir (Türkiye’nin Yeni
Ulusal Katkı Beyanı, 2022).

Enerjide Yeşil Dönüşüm
Her geçen gün gelişen ve büyüyen ülkemizde bu itibarla enerji, hayatımızın
ayrılmaz bir parçası olmuş durumdadır. Ulaşım, ısıtma, soğutma, üretim,
aydınlatma ve pişirme gibi birçok alanda enerjiyi etkin olarak kullanmaktayız.
Dijital ve teknolojik devrimin hızlandığı, ulaşımdan iklimlendirmeye
kadar birçok alanda elektrifikasyonun giderek yaygınlaştığı dünyamızdaki
gelişmelerle uyumlu hareket edilerek elektrik enerjisi üretimine ağırlık verilmiş,
böylelikle artan tüketim talebini karşılamak için kurulu güç kapasitemizin
düzenli artışı sağlanmıştır. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Aralık 2022
verilerine göre Türkiye’nin toplam kurulu gücü son 20 yılda 3,5 katın üzerinde
bir artışla 103.809 MW değerine çıkarılmıştır.
Gerek dışa bağımlılığı azaltma gerekse de iklim değişikliği ile etkin mücadele
sağlamak üzere yenilenebilir kaynaklara yönelim gösterilmiş, bu bağlamda
kurulu güçte yaşanan artışın yaklaşık % 60’ı yenilenebilir kaynaklardan, diğer
bir söylem ile yeşil enerjiden sağlanmıştır. Bu noktada da geçmişte sadece
hidroelektrik santrallerden üretilen yenilenebilir kaynaklara güneş, rüzgâr,
biyokütle, jeotermal gibi alternatif kanallar da dâhil edilmiş, sonuçta da
yenilenebilir kaynakların kurulu güç içerisindeki toplam payı Türkiye Elektrik
İletim AŞ (TEİAŞ) Aralık 2022 verilerine göre % 54’e yükseltilmiştir (Santral
Kurulu Güç Raporları, 2023). Bu değerlerle birlikte ülkemiz elektrik enerjisi
üretiminde yenilenebilir enerji kurulu gücü açısından dünyada on ikinci ve
Avrupa’da ilk beşe yükselmiştir.
Dönüşümdeki tetikleyici unsur hiç kuşkusuz fosil yakıt bağımlılığını azaltmak,
hava kirliliğine ve iklim değişikliğine yol açan emisyonları azaltmak ve üretimde
dışa bağımlılığı azaltarak yerli ve yenilenebilir kaynaklara yönelim olmuştur. Bu
noktada, 2005 yılında çıkarılan, kısaca Yenilenebilir Enerji Kaynakları Kanunu
olarak anılan 5346 sayılı Kanun (Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik
Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun, 2005), enerjide dönüşümün
mihenk taşı olmuştur. Diğer bir ifade ile enerjide yeşil dönüşümün pimi 2005
yılında çekilmiştir.
2011 yılı sonrasında geliştirilen Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme
Mekanizması (YEKDEM) ve 2016 sonrası hayata geçirilen Yenilenebilir Enerji
Kaynak Alanları (YEKA) Modeli (Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları Yönetmeliği,
2016) gibi düzenlemeler ile devlet tarafından yatırımlar teşvik edilmiş, yerli
aksam ve teçhizata ilave teşvikler sunularak ekipmanların da yerlileştirilmesi
sağlanmış, bu sayede yıllar itibari ile yenilenebilir enerji yatırımlarında katlanan
artışlar yaşanmıştır.

8 Çevre, Şehir ve İklim Dergisi