Page 210 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 3

Türkiye’de Elektrikli ve Hibrit Araçlar İçin Acil Müdahale Yaklaşımları

içerinde yer alan kapasitörlerin deşarj dirençleri üzerinden boşaltılması ve
tahrik motorunun rotorunun kısa devre yapılması gibi ilave önlemler de olası
tehlikelerin önüne geçilmesini mümkün kılmaktadır (VDA,2020).
Elektrikli araçlarda sistem mimarisinde yer alan IT topraklama yapısı, yüksek
gerilim kaynaklı elektrik çarpılma riskini azaltmaktadır. Bununla birlikte, batarya
kutuplarına kısa devre yapılmasının veya batarya hücrelerine doğrudan temas
edilmesinin, elektrik çarpmasına ve ark oluşumuna neden olacağının bilinmesi
gerekir. Araçların sistem tasarımında sigorta yer verilmemesi durumunda ise
yüksek gerilim tahrik bataryasının doğrudan kısa devre yaparak, deşarj olmasına
neden olunabilir. Böyle bir durum istenmeyen sonuçların doğmasına neden
olabilmektedir. Özellikle acil müdahale ekiplerinin, yukarıda belirtilen hususlar
ile birlikte, elektrikli ve hibrit araçlarda yer alan turuncu kablolara, beraberinde
yüksek gerilim tahrik batarya ve ilgili bileşenlerine ait iletken kısımlara güvenli
bir mesafede bulunması gerekir. Genel olarak acil müdahale ekiplerine yönelik,
araç üzerinde yer alan komponentlerde gerilim bulunmadığına dair net bir
gösterge ya da sistem ara yüzü bulunmamaktadır. İlgili araç üreticilerinin özel
direktifleri doğrultusunda yapılacak müdahalelerde mutlaka önce yüksek
gerilim sisteminin manuel olarak devre dışı bırakılması gerekmektedir. Bu
amaçla birçok elektrikli ve hibrit araçlarda MSD bulunmaktadır (VDA,2020).
Elektrikli ve hibrit araçların karıştığı kazalarda, acil müdahale ekipleri,
genellikle yüksek gerilim sistemlerinin nasıl devre dışı bırakılacağını ve yüksek
gerilim enerji kablolarının söz konusu araçta hangi güzergâhtan geçtiğini
bilmemesi en büyük sorunu teşkil etmektedir. Konvansiyonel motorlu
araçlarda yer alan 12 V /24 V düşük gerilim bataryasının (akü) kutup başlarının
sökülmesi ile elektrikli sistemler devre dışı bırakılabilirken; elektrikli ve hibrit
araçlarda yer alan yüksek gerilim tahrik batarya sistemlerinde ilgili güvenlik
anahtarlamalarına (MSD konektörü) kimi zaman erişim zorluğu bulunmakta;
kimi zaman yerinin tespit edilememesinden dolayı oldukça zorlu sürece maruz
kalınmaktadır . Elektrikli ve hibrit araçlarda acil müdahale ekiplerinin ve/veya
kazazedelerin maruz kalacağı en önemli bir diğer risk ise elektrik akımına
maruz kalınması durumudur.
Elektrikli ve hibrit araçlarda oluşabilecek diğer bir risk faktörü ise termal
risklerdir. Araçlarda meydana gelen yüksek değerdeki kısa devre akımlarından,
kimyasal olarak hücrelerde depolanan enerjiden, harici bir yangından veya
tahrik bataryalarının diğer sıcak bileşenlerle temasından kaynaklanabilir.
Lityum tabanlı bataryaların en verimli olduğu, ideal çalışma sıcaklığı 20 °C
ila 40 °C arasındadır. Çoğu lityum tabanlı bataryalara ait hücreleri 60 °C’nin
üzerindeki sıcaklıklarda çalıştırılmaya veya depolamaya uygun değildir. Bu
kapsamda yüksek gerilim tahrik bataryalarına özel ısıtma ve soğutma sistemleri
kullanılmakta olup, bu manada kritik öneme sahiptir. Kullanılan NMC ve

Yıl 2 / Sayı 3 / Ocak 2023 195