Page 209 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 3

Orhan Topal

gerilim tahrik bataryasının elektriksel olarak izole edilmesi ile mümkündür.
1
Beraberinde elektrikli ve hibrit araçların şarj olurken yaşanabilecek kaza
durumlarında da şarj istasyonunun ve yardımcı bataryanın (akü) benzer
şekilde elektriksel olarak izole edilmesi gerekmektedir. Acil durum ekiplerinin
yaşanabilecek bu tür kaza vb. acil durumlarda, yüksek/düşük gerilim
sistemlerinin ve bağlantı kablolarının enerjili olabileceğini göz önünde
bulundurarak; ilgili bağlantıların devre dışı bırakılması ve/veya gerekmesi
durumunda bağlantıların (kabloların) kesilebilmesi için kablo güzergâhlarının
ve kullanılması durumunda MSD gibi devre kesici ekipmanın araç içinde
konuşlandırıldığı lokasyonu bilmesi kritik önem arz etmektedir.
Elektrikli ve hibrit araçlarda yer alan yüksek gerilim tahrik bataryaları, kaza
durumlarında potansiyel tehlike kaynakları olması nedeni ile söz konusu acil
durumlar için tasarıma esas girdiler arasında; yüksek gerilim sistemleri - şasi
arasında elektriksel izolasyonun sağlanması, iletken parçalar arasında yeterli
hava aralığı bulundurulması, yalıtım direnci izleme sistemi kurulması, meydana
gelebilecek elektriksel arklara dayanıklı konektör kullanımı, yüksek gerilim
uyarı etiketleri ve yüksek gerilim bileşenleri için turuncu renkli kablolardır
kullanılması olarak sıralanabilir (DGUV 8686, 2022). Ayrıca kazalar sırasında
olası çarpışma sonrası, tahrik sistemine özel montaj bölgeleri, gövde koruması
ve bataryalardan kaynaklı toksik elektrolit sızıntısı durumları için de alınması
gereken önlemler bulunmaktadır (Electric Vehicle Safety, 2021: Ek-20). Diğer
taraftan bir diğer önemli husus da kazazedeler ve acil müdahale ekiplerinin,
elektrik çarpma tehlikesine karşı korunmasıdır. Olası bir çarpışma durumunda,
çarpışma önleme sistemleri ile entegre ve çarpışma anı öncesinden başlayarak,
yüksek gerilim tahrik batarya sisteminin izolasyonunun veya mümkün kılınması
ile yüksek gerilim tahrik bataryasının deşarjının sağlanması en etkin yöntem
olarak değerlendirilmektedir (UNECE, 2022: Regülasyon No. 94 ve No.95).

1. Elektrikli ve Hibrit Araç Kazalarında Temel Risk Faktörleri
Elektrikli ve hibrit araçların karıştığı kazalarda ve acil durumlarda yapılacak
müdahale sırasındaki riskler elektriksel, termal ve kimyasal olmak üzere 3 temel
kategoriye değerlendirilebilir. Bu kapsamda ilk olarak elektriksel risklere dair
aşağıdaki hususlara yer verilmiştir.
Normal koşullarda elektrikli ve hibrit araçların güç tahrik sisteminde yer
alan kontaktörler, araçlarda bulunan hava yastıklarının açılması ve/veya kaza
durumunda, çarpışma sensörü marifeti ile tetiklenerek, yüksek gerilim tahrik
batarya sistemi ile diğer tahrik sistem bileşenlerinin arasındaki elektriksel
bağlantının kesilmesini sağlamaktadır. Beraberinde tahrik motor sürücüsü

1 Plug-in hibrit araçlar

194 Çevre, Şehir ve İklim Dergisi