Page 204 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Özel Sayı

Kurak ve Yarı Kurak Alanlarda İklim Dirençli Bitkilerin Kullanılması

sıcaklık 11.2 oC, yıllık yağış miktarı ise 295.4 mm’dir. Ovada, don olayları sonucu
kayaçlar ayrışarak rüzgârla taşınabilecek boyutlara dönüşmektedir. Yöredeki,
çölleşme süreçlerinden olan kumullar ve kumul topografyasının oluşumundan
kuşkusuz rüzgâr deflasyonu öncelikli etkendir (Erinç, 1963). Rüzgârın frekansı, hızı
ve şiddeti materyalleri yerinden hareket ettirip, başka yerlerde depolanmısını
sağlayacak nitelikte olan sahada; toprakların gevşek yapılı olması, kireç, tuz,
jips içermesi ve kumlu tekstüre sahip olması rüzgâr erozyonuna karşı direnci
düşürmektedir. Potansiyel evapotranspirasyonun 1.500 mm, yıllara göre 200-300
mm arasında değişen yağış miktarı ile kuraklık tehdidi altındaki yörede, doğal
step yayılış göstermiştir. Seyrek yayılış gösteren step, yanlış arazi kullanımı ve aşırı
otlatma ile birlikte bitki örtüsünün yok edilmesi rüzgâr erozyonunu önlemdeki en
etkili sürdürülebilir unsuru (bitki örtüsü) ortadan kaldırmaktadır. Sulak alanlardaki
kurumalar, toprak yüzeyinin kuruyup toz haline gelmesine sebep olmuştur. Tüm
bu etkenlere insan kaynaklı arazi tahribatı, aşırı otlatma ve yanlış arazi kullanımı
da eklenmiş olup, Karapınar Ovasında, çöl bölgelerinde yaygın olarak görülen
kum-toz fırtınaları artmış, tarım alanlarını, kara yolu ulaşımını, hava-su kalitesini ve
yerleşim yerlerini tehdit ederek insanlar göç etmek zorunda kalmıştır (Özdemir,
2023). Ovada, hakim rüzgâr yönü N ve S kaynaklı rüzgârlardır. Hakim rüzgârlardan
SW rüzgârları toprak malzemelerini (kum, toz) NE yönüne taşıdığı (Şekil 3)
dönemde kum yığınlarını Karapınar önlerine kadar ulaştırmıştır (Erinç, 1963).

Şekil 3: 1960’lı Yıllar-Konya, Karapınar rüzgâr erozyonundan etkilenen, çölleşme etkisi
altındaki alanda bilinçsizce yapılan insan kaynaklı doğal bitki örtüsünün tahribatı (sol üstte),
oluşan kumullar (sağ üstte), olumsuz olarak etkilenen yerleşim yeri (sol altta) ve günümüzde
mevcut eoliyen şekillerinden olan kum reliefinin oluştuğu örnek tepe sahası (sağ altta)
(Konya Toprak, Su ve Çölleşme ile Mücadele Araştırma İstasyonu Müdürlüğü arşivi)

203
Özel Sayı / 2024