Page 20 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Özel Sayı

Yaşamın Kaynağı Nefes: Hava Kalitesi Yönetiminde Dijitalleşme

Sözleşmenin ana organları; icra organı, EMEP izleme organı, etkiler çalışma
grubu, strateji ve gözden geçirme çalışma grubu, uygulama komitesinden
oluşmaktadır. CLRTAP çatısı altında ayrıca bilimsel görev güçleri ve konu
merkezleri görev yapmaktadır. Bu organlar vesilesiyle her yıl hava kirliliğinin
çevresel etkileri, atmosferik dağılım, ülkeler arası taşınımı, emisyon kontrol
teknolojileri, ekonomik değerlendirme metodolojileri üzerinde çalışmalar
yürütülmektedir. Ayrıca ülkelerin emisyon envanteri, emisyon dağılımları ve
hava kalitesi ölçüm istasyonlarının verisine ilişkin resmi raporlamalarından
veri tabanı oluşturulmakta ve hava kalitesi ve entegre etki değerlendirme
modellerinde kullanılmaktadır.
Sözleşmenin politika hazırlama sürecinde bilimsel çalışmalar aktif
kullanılmakta ve protokol metinlerine altlık teşkil etmektedir. (Gough vd., 1998;
Grunfeld, 1999; Tuinstra vd., 1999; Backstrand, 2001; Castells and Ravetz, 2001;
Eckley, 2002; Sundqvist vd., 2002; Farrell and Keating, 2005; VanDeveer, 2005).
CLRTAP altında tematik olarak hava kirleticilerini azaltmayı hedefleyen 8
protokol bulunmaktadır:
• EMEP - “Avrupa’da Hava Kirleticilerinin Uzun Menzilli Taşınımının
İzlenmesi ve Değerlendirilmesi İçin İşbirliği Programının Uzun Dönemli
Finansmanı Protokolü”
• 1999 Asidifikasyon, Ötrofikasyon ve Yer Seviyesi Ozonu ile Mücadele
Protokolü (Gothenburg Protokolü)
• Kalıcı Organik Kirleticiler (POPs) Protokolü
• Ağır Metaller Protokolü
• Kükürt Emisyonlarında Azaltım Protokolü
• Uçucu Organik Bileşik Emisyonlarının ya da Onların sınır aşan
Birikimlerinin Kontrolü Protokolü
• Azot Oksit Emisyonlarının ya da Onların sınır aşan Birikimlerinin Kontrolü
Protokolü
• Kükürtdioksit Emisyonlarının ya da Onların sınır aşan Birikimlerinin En
Az %30 Oranında Azaltımı Kontrolü Protokolü
Türkiye, sözleşmeyi ilk imzalayan ülkeler arasında yer almaktadır. Sözleşme
çatısı altında yer alan; emisyon verisinin toplanması, hava ve yağış kalitesinin
ölçülmesi ve atmosferik dağılım modellemesinin gerçekleştirilmesi bileşenlerini
içeren “Avrupa’da Hava Kirleticilerinin Uzun Menzilli Taşınımının İzlenmesi
ve Değerlendirilmesi İçin İşbirliği Programının Uzun Dönemli Finansmanı
Protokolü-EMEP” ise ülkemiz tarafından 1985 yılında onaylanmıştır. Özellikle
Gothenburg protokolü başta olmak üzere diğer protokollere taraf olunmasının
değerlendirilmesine yönelik teknik hazırlıklar sürdürülmektedir.

19
Özel Sayı / 2024