Page 154 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Özel Sayı

Dinamik Erozyon Modeli ve İzleme Sistemi (DEMİS) ile Ulusal Ölçekte
Arazi Kullanım Türüne Göre Erozyon İstatistiklerinin Belirlenmesi

(Wischmeier ve Smith, 1978; Renard vd., 1997) ulusal ölçekte mikro ve makro
nehir havzaları için potansiyel ve gerçek erozyon oranlarını tahmin ederek
şiddet sınıflarını da belirlemiştir. Model parametreleri Uzaktan Algılama (UA)
ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) teknikleri ile mekansal istatistik metodolojileri
kullanılarak hesaplanmaktadır. Modelin sistematik olarak ilişkilendirildiği
sayısal veri tabanları (raster ve vektör) şunlardır; Topoğrafik Haritalar (1:25.000),
Sayısal Yükseklik Modelleri (DEM) (1:25.000), Harita Genel Müdürlüğü (HGM),
Toprak Haritaları (1:25.000), Arazi Kullanım Verileri (CORINE2018) (1:25.000),
Orman Meşcere Haritaları, (1:25.000) Orman Genel Müdürlüğü (OGM), Havza
ve Nehir Ağı Verileri, (1:25.000) Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ), Nehir
Sediment Verileri, Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü (EİE, 2006-
2012), Türkiye Su Erozyonu Haritası (ÇEMGM) (Erpul vd., 2016) ve Otomatik
Meteoroloji Gözlem İstasyon Verileri, Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM),
Ulusal Su Erozyonu Atlası (ÇEMGM) (Erpul vd., 2018).
Ülkemiz genelinde iklim, toprak, topografya ve arazi kullanımı ve arazi örtüsü
ile ilgili mevcut tüm veri setleri, RUSLE model parametrelerinin hesaplanması
için kullanılmış ve metodolojik olarak ilgili UA ve CBS araçları ile daha büyük
havza ölçeklerinde daha büyük veri setleri kullanılarak model katmanları
üretilmiştir.

2.1. Operasyonel Yöntem
DEMİS’in genel çalışma akış şeması Şekil 1’de verilmiştir ve bu şemada
DEMİS’in Revize Edilmiş Evrensel Toprak Kaybı Eşitliğine (RUSLE) (Wishcmeier
ve Smith, 1978; Renard vd. 1997) bağlı olarak hesaplandığı gösterilmektedir.
A = R x K x C x LS x P (1)

Burada:
A = Yıllık Ortalama Toprak Kaybı (t ha⁻¹ y⁻¹),
R = Yağış Aşındırma Faktörü (MJ mm ha⁻¹ h⁻¹y⁻¹),
K = Toprak Erozyon Duyarlılığı Faktörü (t ha h ha−1 MJ−1 mm−1),
C = Arazi Örtüsü ve Kullanımı Faktörü,
LS = Eğim Uzunluğu ve Dikliği Faktörü,
P = Erozyon Kontrol Faktörüdür.

153
Özel Sayı / 2024