Page 158 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Özel Sayı

Dinamik Erozyon Modeli ve İzleme Sistemi (DEMİS) ile Ulusal Ölçekte
Arazi Kullanım Türüne Göre Erozyon İstatistiklerinin Belirlenmesi

iller için hesaplanmış ve R haritası üretilmiştir. Yağış yoğunlukları ve enerji
akışları için yapılan kapsamlı hesaplamalar sonucunda ülkemizde meydana
gelen toprak erozyonu için iklimsel şiddetin etkilerini belirlemiştir. Toprak
verileri için ulusal ölçekte elde edilen tüm veriler kullanılarak K faktör haritası
oluşturulmuştur. Vejetasyon değerlendirmesi için ise CORINE2018 verileri ve
orman meşcere haritaları kullanılarak yeni veri setleri oluşturulmuş ve Panagos
vd., (2015) tarafından belirlenen C faktör değerleri ülkemizdeki en uygun arazi
örtüsü ve kullanım sınıflarına atanmıştır.
Bu çalışmada, RUSLE teknolojisi, ulusal ölçekte model parametrelerini
daha etkin bir şekilde kullanmak için UA ve CBS ile metodolojik olarak
güçlendirilmiştir. DEMİS mikro havza ve il ölçeğinde ulusal amaçlar için olası
daha fazla ölçeklendirme ile uyumlu olarak çalıştırılmıştır. Ayrıca, Türkiye’nin
25 nehir havzasındaki istatistiksel olarak toprak erozyonu verileri, şiddet
değerlendirmesi için ayrıntılı haritalar ve Türkiye Su Erozyonu Haritası (Şekil 4)
üretilmiştir. DEMİS aracılığıyla bir Su Erozyonu Atlası hazırlanarak yayınlanmıştır
(Erpul vd., 2018).
Ulusal ölçekte DEMİS tarafından tahmin edilen birim alandaki toplam
toprak kaybı 642 milyon t ha-1 y-1 olup, tahmin edilen yıllık ortalama toprak
kaybı ise 8,24 t ha-1 y-1’dır (Erpul vd., 2018). DEMİS aracılığıyla elde edilen
sonuçlar su erozyonu şiddet sınıfları açısından değerlendirildiğinde, ülkemizin
%79,4’ünde çok hafif ve hafif, %7,93’te orta, 12,67’sinde şiddetli ve çok şiddetli
erozyon olduğunu göstermiştir (Tablo 1).

Tablo 2. Türkiye su erozyonu şiddet sınıflarının oransal dağılımı (Erpul ve Saygın, 2012).

Şiddet Sınıfı Şiddet Oranı
(t ha-1 y-1) (%)

Çok Hafif (0-1) 60,27

Hafif (1,01-5) 19,13

Orta (5,01-10) 7,93

Şiddetli (10,01-20) 5,97

Çok Şiddetli (>20,01) 6,70
DEMİS çıktıları farklı arazi kullanım türlerine göre kıyaslandığında (Tablo 2),
sırasıyla en fazla erozyon; %53,66 mera ve %38,71 tarım alanlarında meydana
gelmiştir. En az erozyonun ise %4,17’yle orman alanlarında gerçekleştiği
belirlenmiştir (Erpul vd., 2018).

157
Özel Sayı / 2024