Page 41 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 6

Koray Özcan - Emine Tanrıverdi

5. Türkiye Kentleri için Optimizasyon Önerileri

Türkiye kentlerinin optimizasyonuna yönelik öneriler; kavramsal izahat ve ku-
ramsal bilgi birikimi ile güncel şehircilik literatürü ve mevzuat bilgisi eşliğinde
ele alınarak, Türkiye kentleşmesinin mekânsal–işlevsel ve demografik dinamik-
leri kapsamında gereklilik matrisi, önceliklendirme matrisi ve öneriler seti olmak
üzere üç başlıkta ele alınmıştır.

5.1. Optimum Kent Gereklilik Matrisi
Optimum kent gereklilik matrisi, çevresel kaynakların sürdürülebilir kullanı-
mından kamusal hizmetlerin nesnel dağılımı ve yeterli sunumuna, enerji verim-
liliği-korunumu sağlanmasından yaşanabilir-sağlıklı-güvenli üniteler oluşturul-
masına, erişilebilir-ulaşılabilir olanaklarının güçlendirilmesinden iş birliği-katılımı
esas alan yönetim mekanizmaları kurulmasına dek uzanan planlama hedefleri-
nin gerçekleştirilmesine yönelik planlama yaklaşımı/ele alış biçimini tanımlayan
yöntem yaklaşımı olarak tanımlanabilir (Tanrıverdi, 2022: 94).
Bu matris, şehircilik-planlama literatürü güncel kavram ve yöntem yaklaşım-
ları ile mevzuat içeriklerini birlikte ele alarak kentlerin optimizasyonu için sorgu-
lanması gereken ilkeleri kategorize etmektedir (Tablo 2).

Tablo 2. Optimum kent gereklilik matrisi
– İlkeler Yaklaşımlar Araçlar/Mevzuat İçeriği
Verimlilik ilkesi/ Kent planlama çalışmala- İmar Mevzuatı, Belediye Mev-
(1) verimli ve etkin rı/ünite esaslı planlama zuatı (kanun, yönetmelik, tüzük,
kullanım ilkesi genelgeler vb.)
Sürdürülebilir-
lik ilkesi/çevre- Kent planlama çalışma- İmar Mevzuatı, Belediye Mevzua-
tı, Çevre Mevzuatı, Koruma Mev-
(2) sel kaynakların ları/çevre duyarlı-direnç zuatı (kanun, yönetmelik, tüzük,
koruma-kullan- esaslı planlama genelge, ilke kararları, vb.)
ma dengesi
Kent planlama
Nesnellik İmar Mevzuatı, Belediye Mevzu-
ilkesi/adil olma çalışmaları/hizmet atı, İl Özel İdare Mevzuatı, Enerji
(3) gereğinin karşılanmasını
ve kamu yararı esas alan planlama Verimliliği Mevzuatı,
ilkesi Çevre Mevzuatı
yaklaşımı
Sıfır Atık Yönetimi ve Eylem Planı,
Eylem planları ve strateji Ulusal Akıllı Şehirler Strateji
Yeniden belgeleri esas imar planı Belgesi ve Eylem Planı, Ulusal
(4) kazanım-geri çalışmaları (iklim duyarlı/ Deprem Stratejisi ve Eylem Planı,
kazanım ilkesi afet duyarlı/gürültü du- Kentsel Dönüşüm Strateji Belge-
yarlı planlama gibi) si, İklim Değişikliği Eylem Planı,
Gürültü Eylem Planı

40 Çevre, Şehir ve İklim Dergisi