Page 44 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 6

Optimum Kent Büyüklüğü Araştırması:Türkiye Kentleri İçin Model Önerisi

dine yeterli “sosyo-mekânsal üniteler birliği” olarak kurgulanmasına dayanan
“ünite esaslı planlama” sistematiğinin kavramsal içeriğinin oluşturulması açısın-
dan önemli olduğu düşünülmektedir.
Kent planlama-şehircilik önerileri ise planlama çalışmalarında kentlerin yere
özgü karakteristiklerini esas alan dinamik ve esnek nitelikte optimum kent gös-
tergeler seti oluşturulması olarak görülebilir. Bu set, ekolojik, mekânsal, sos-
yo-kültürel, ekonomik ve kurumsal optimizasyon göstergelerinin, kentlerin coğ-
rafi konum ve işlevsel kimliği bakımından kendine özgülük gösterebileceğini,
bu yönüyle yere özgü optimizasyon ölçütlerinin belirlenebileceğidir. Özellikle
kültürel ve doğal miras varlığı bakımından yere özgü planlama kararları gerekti-
ren özel yerleşmelere yönelik kentsel tasarım rehberleri veya yere özgü kararlar
7
yoluyla sosyo-mekânsal ölçütler tanımlanması, yere özgü optimizasyon dina-
miklerinin gerekliliğini ortaya koyması bakımından önemli görülmelidir.
Son olarak, mevzuat önerileri açısından bakıldığında temel konu şehircilik/
planlama literatürü ile mevzuat içeriği arasında gerek kavramsal açıklama/ta-
nımlamalar, gerekse teknik gereklilikler bakımından ortak bir dil kurulması ola-
rak görülmelidir. Başka bir ifadeyle, literatür bilgisi ile mevzuat arasında tutarlık
sağlanmasıdır. Bu tutarlık, mevzuat içeriğinde tanımlanan kentsel sosyal ve tek-
nik altyapı asgari standartları ve alansal gereklilikler ile hizmet mesafesi/yürüme
mesafesi ölçütlerinin, ünite/mahalle esaslı planlama yaklaşımı temelinde litera-
tür bilgisine dayanan bilimsel ve teknik gerekçeler eşliğinde belirlenmesi olarak
ifade edilebilir.

6. Tartışma-Sonuç

Türkiye kentleri için optimizasyon göstergelerine ilişkin ölçütler belirlemeyi
hedefleyen bu araştırmanın sonunda üç temel konu tartışmaya açılmıştır: Birin-
cisi, optimum kent arayışlarının esas itibarıyla kentlerin ulusal yerleşme sistemi
içindeki konumsal nitelikleri ve işlevsel kimlikleri bakımından “kendine özgülük”
gösterebileceğidir. Daha açık bir ifadeyle kentlerin mekânsal ve işlevsel karak-
teristikleri ile sosyo-ekonomik öz nitelikleri bakımından “kendine özgü optimi-
zasyon dinamiklerine” sahip olabileceğidir. Bu değerlendirme, Türkiye kentleri
için yere özgü mekânsal ve işlevsel karakteristikleri nüfus-hizmet-mekân den-
gesi bağlamında ele alan planlama yaklaşımlarının geliştirilmesine bakımından
önemlidir.
İkincisi, kentlerin optimizasyon dinamiklerinin tespitinde ekolojik, mekânsal,
sosyo-kültürel, ekonomik, kurumsal ve hukuksal bileşenlerden oluşan bilimsel ve
7 Bu konuda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca Kentsel Tasarım Rehberlerinin
Hazırlanması Projesi’nin başlatıldığı belirtilmelidir. Proje kapsamında pilot bölge olarak Kon-
ya-Meram ilçesi kentsel tasarım rehberi hazırlandığı not edilmelidir. Bkz.: https://mpgm.csb.gov.
tr/kentsel-tasarim-rehberleri-i-82334

Yıl 3 / Sayı 6 / Aralık 2024 43