Page 201 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 6

Emel Ünal

7.8. R (Weald Action Group adına Finch’in başvurusu) vs. Surrey İlçe Konseyi
ve diğerleri Davası 48

Birleşik Krallık Yüksek Mahkemesinde görülen davada davacılar Surrey İlçe
Konseyinin Horse Hill Kuyu Sahasında altı kuyudan hidrokarbon üretilmesini
sağlayacak dört yeni kuyu açmak için yapılan projede, projenin çevresel et-
kilerinin değerlendirilmesinde (ÇED süreci 49) sahada çıkarılan petrolün daha
sonra rafine edildiğinde ve örneğin yakıt olarak kullanıldığında kaçınılmaz ola-
rak ortaya çıkacak olan kapsam 3 sera gazı emisyonlarının çevresel etkilerinin
de değerlendirmesini istemiştir (Surrey İlçe Konseyi kararı basın özeti s.1). 20
Haziran 2024’te Birleşik Krallık Yüksek Mahkemesi, kapsam 3 emisyonlarının
petrol üretiminin kaçınılmaz bir sonucu olduğuna ve ÇED sürecinde dikkate
alınması gerektiğine hükmetmiştir (Surrey İlçe Konseyi kararı paragraf 92, 174).
Verilen karar, kapsam 3 emisyonlarının da etkileri değerlendirilerek proje-
lerde karar vermek sürecini etkilemesine, kapsamlı ÇED süreçlerinin hazırlan-
masına ve özellikle şirketlerin de hesap verebilirliğinin teşvik edilmesine zemin
hazırlamaktadır.

Sonuç

Sanayileşmiş devletler hem tarihsel olarak hem de günümüzde sera gazı
emisyonlarının çoğundan sorumludur. Ancak gelişmekte olan devletler hızlı
ekonomik büyümeleri nedeniyle soruna giderek daha fazla katkıda bulunmak-
tadır. Süreç bu şekilde devam ettiği sürece milyonlarca canlının iklim değişik-
liğinin etkilerine de maruz kalacağı açıkça ortadadır. Yapılan tüm araştırmalar
ve çalışmalarda “devletlerin insan haklarını koruma, yerine getirme ve insan
haklarına saygı gösterme yükümlülüklerinin sera gazı emisyonlarının azaltılma-
sı, iklim değişikliğinin zararlı etkilerine karşı vatandaşların korunması ve iklim
değişikliğine karşı gösterilen tepkilerin insan hakları ihlallerine sebebiyet veril-
memesinin sağlanması yükümlülüklerini de içerdiği” (UNDP ve Columbia Law
School Sabin Center For Climate Change Law, 2015: 43) ortaya konulmaktadır.
İklim değişikliği kaçınılmaz bir meseledir. İnsan faktörünün olmadığı
zamanlarda dahi değişen bir yapıdan söz edilmektedir. Ancak belirli seviyelerde
olan sera gazı emisyonu seviyesinin insan faaliyetleri nedeniyle aşılması sonu-
cunda iklim değişikliğinin etkilerine maruz kalınmaktadır. Sera gazı emisyo-

48 Başvuru, “R (on the application of Finch on behalf of the Weald Action Group) v Surrey
County Council and others – Case ID: 2022/0064” olarak kayıt altına alınmıştır. Başvuruya iliş-
kin tüm dosyaya erişmek için bkz. https://www.supremecourt.uk/cases/uksc-2022-0064.html (ET:
2.09.2024)
49 Kararda değinilen ÇED sürecine ilişkin mevzuat, Birleşik Krallık’ta da uygulamaya konulan
92/11/EU sayılı çevresel etki değerlendirmesine ilişkin Avrupa Birliği Direktifi’dir.

200 Çevre, Şehir ve İklim Dergisi