Page 84 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 3

Sürdürülebilir Üretim ve Tüketimde Eko-Etiketlerin Önemi:
Türkiye Çevre Etiket Sistemi

Sürdürülebilir tüketim ve üretim kapsamında daha sürdürülebilir tüketim
ve üretim kalıplarına doğru ilerlemeyi ve daha fazla döngüsel ekonomiye
geçişi kolaylaştırmak için faydalı bir dizi araç bulunmaktadır. Gelecekte
döngüsellik gereksinimlerini doğru olarak ölçecek ve döngüsel ekonomiyi
teşvik edebilecek yeni araçlar ortaya çıkma ihtimali olsa da, sürdürülebilir
tüketim ve üretim kapsamında eko-etiket uygulamaları bu araçların başında
gelmektedir (Marrucci vd., 2019). Eko-etiket uygulamaları ile, ürün ve hizmet
üreticilerinin daha sürdürülebilir ürünler ve hizmetler sunmaya teşvik edilmesi,
tüketicilerin daha sürdürülebilir satın alma kararlar almaya yönlendirilmeleri
döngüsel ekonomiye geçiş açısından kritik bir önemde görülmektedir. Avrupa
Komisyonu bu doğrultuda, AB Eko-etiket sistemini, AB’de entegre üretim/
tüketim yaklaşımı desteklemek ve daha fazla sürdürülebilir kalkınma için temel
araçlardan birisi olarak değerlendirmektedir. Bu araç ile daha yeşil bir tüketimin
teşvik edilmesi, ürün ve hizmetlerin yaşam döngüleri boyunca yüksek çevre
standartlarını karşılamaları amaçlamaktadır. Dolayısıyla, AB Eko-etiketi bir
çevresel mükemmellik etiketi olarak tanımlanmakta; Avrupa Komisyonu’nun
Sürdürülebilir Üretim ve Tüketim Eylem Planının bir bileşeni olarak yer
almakta ve Döngüsel Ekonomi Eylem Planı içerisinde AB Eko-etiketine atıfta
bulunulmaktadır. Bu bileşenin döngüsel ekonomi politika hedeflerine yönelik
kullanımı, ürün ve hizmetler için tanımlanan eko-etiket kriterlerinde, döngüsel
ekonomi çıktılarına olumlu etkileri olacak ya da döngüsel ekonomi ile
entegre bir biçimde kullanılacak kriterlere yer verilmesi ile mümkün olacaktır
(YokessaveMarette, 2019; Meis-Harris vd., 2021).
Daha döngüsel bir ekonomiye geçişi kolaylaştırmak için Avrupa Komisyonu
tarafından geliştirilmiş araç ve enstrümanlar arasında, gönüllülük esasıyla
çevresel etkileri azaltılmış ürün veya hizmetlerin etiketlendirildiği AB Eko-
etiketinin (EU Ecolabel) yanı sıra, bina sürdürülebilirlik performansı Level(s),
çevresel teknoloji doğrulaması (EU ETV), ürün ve organizasyon çevresel ayak
izi beyanları (PEF-OEF) gibi sistemlerin de bulunduğu görülmektedir.

3. Başlıca Uluslararası Eko-Etiket Sistemleri ve Mevcut Durumları

3.1. AB Eko-Etiket Sistemi
Avrupa Birliği tarafından uygulanmakta olan gönüllü etiket sistemi “AB
Eko-etiketi” 1992 yılında kurulmuş ve yaygın olarak kullanılır hale gelmiştir. AB
Eko-etiketini alabilmek için, mal ve hizmetlerin tüm yaşam döngüleri boyunca
yüksek çevre standartlarını karşılaması gerekmektedir. Bu sistemde; hammadde
çıkarmadan başlayarak üretim, dağıtım ve kullanım sonrasında bertarafa kadar
tüm aşamalar dikkate alınmaktadır. AB Eko-etiket uygulamaları, şirketleri
dayanıklı, onarımı kolay ve geri dönüştürülebilir yenilikçi ürünler tasarlamaya
ve üretmeye teşvik etmektedir. AB Eko-etiketi aracılığıyla endüstriyel üreticiler,

Yıl 2 / Sayı 3 / Ocak 2023 69