Page 83 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 3

Mehmet Emin Birpınar, Ülkü Yetiş vd.

görünür, çevresel açıdan güvenilir, değeri anlaşılmış ve pazara nüfuz edebilmiş
nitelikte olması; özetle, etiketin “güvenilir bir iletişim aracı olarak kabul edilmiş
olması” önem taşımaktadır. Aksi takdirde, eko-etiket sistemlerinin hedef işlevi
görmeleri mümkün olamamaktadır.

2. Eko-Etiket Sistemleri ve Yeşil Mutabakat

AB tarafından hem iklim değişikliği ile mücadele hem de yeni bir ekonomik
modele geçiş programı olarak kurgulanan ve 11 Aralık 2019 tarihinde
açıklanan Avrupa Yeşil Mutabakatı genel olarak döngüsel ve iklim-nötr bir
ekonomi hedeflemektedir. AB Yeşil Mutabakatı, AB’yi modern, kaynakları
verimli kullanan ve rekabetçi bir ekonomi ile 2050 yılına kadar net sera gazı
emisyonlarını sıfırlayan ve doğal kaynak tüketimini azaltılmayı hedefleyen bir
stratejidir. Uluslararası ticaretinin yarısına yakınını AB ülkeleri ile gerçekleştiren
ülkemizin Avrupa Yeşil Mutabakatı hedef ve gerekliliklerini yakından takip
etmektedir. Bu bağlamda Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı tarafından
2021 yılında “Yeşil Mutabakat Eylem Planı” yayımlanmıştır. Plan’ın “2.1. Yeşil
ve Çevresel Bir Ekonomi” başlığı altında, ulusal eko-etiket sistemimiz olan
Türkiye Çevre Etiketi Sistemi’nin yaygınlaştırılması ve bu alanda AB ile işbirliği
olanaklarının araştırılarak değerlendirilmesi hedefi vurgulanmıştır.
AB Yeşil Mutabakat Stratejisi’nin uygulanmasında temel yapı taşlarından
birisini ise, döngüsel ekonomi yaklaşımının hayata geçirilmesidir. Döngüsel
ekonomi yaklaşımı sadece AB tarafından değil, birçok ülke ve uluslararası
organizasyon tarafından sürdürülebilirlik politikalarında ana unsur olarak ele
alınmaktadır.
Avrupa Komisyonu döngüsel ekonomiyi “ürünlerdeki katma değeri mümkün
olduğu kadar uzun süre koruyan ve kayıpları ortadan kaldıran ekonomik bir
sistem” olarak tanımlamaktadır. Literatürde pek çok alternatif tanımı da yer
alan döngüsel ekonomi, geniş anlamda “yaşam sonu kavramının yerini üretim/
dağıtım ve tüketim süreçlerinde malzemelerin azaltılması, alternatif olarak
yeniden kullanılması, geri dönüştürülmesi ve geri kazanılması kavramlarının
yer aldığı ekonomik bir sistem” olarak da tanımlanmaktadır (Tseng vd., 2020).
Dolayısıyla; döngüsel ekonomi, gelişmiş çevresel performans hedefiyle,
malzeme döngülerinin kapatılmasını hedefleyen bir şemsiye kavram olarak
ortaya çıkmaktadır. Öte yandan; giderek artan ve sürdürülebilir kalkınmayı tehdit
eden çevresel sorunların çözümü için hayata geçirilmesi gereken bu ekonomik
sistemin, ancak yeni iş modellerinin uygulanması ve sorumlu tüketicilerin artması
ile mümkün olabileceği ifade edilmektedir. Dolayısıyla, döngüsel ekonomi
sistemin uygulanabilmesinde sorumlu üretim ve tüketim bilinci önemli bir
gereklilik olarak ortaya çıkmaktadır (Marrucci vd., 2019, Castro vd., 2022).

68 Çevre, Şehir ve İklim Dergisi