Page 104 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 3

MARMOD Projesi ile Yeni Oşinografik Yaklaşımlar Işığında
Marmara Denizi’nde Oksijensizleşme ve Müsilajın Yayılımı

deşarjlar konusunda da alınacak önlemlerin Marmara Denizi ekosisteminin
iyileştirilmesinde önemli etkisi olacağı model sonuçlarında görülmüştür (ÇŞB,
ODTÜ-DBE, 2017: 136).
Ayrıca Susurluk Havzası’nda öncelikli olmak üzere yaygın olarak akarsu kenarı
tampon bölge uygulamasına geçilmesi, İstanbul öncelikli olmak üzere kentsel
atık deşajlarının hızla en verimli şekilde arıtılmasına imkan verecek yatırımlar
yapılması ve deşarj noktalarının hassas Marmara ekosistemini en az etkileyecek
şekilde seçilmesi ve uzun vadede yük azaltımlarına imkan verecek planlama
(tarım ve gübre kullanımı yönetimi, kentsel alanlardan yüzey suyu/yağış akışı
ile gelen yüklerin yönetimi gibi) ve uygulama çalışmalarının yapılması Marmara
Denizi’nin ekolojik olarak sürdürülebilir yönetimi için ivedikle alınması gereken
önlemler olarak önerilmiştir (ÇŞB, ODTÜ-DBE, 2017: 136).
Marmara Denizi’ne özgü, oksijen seviyelerini kritik eşiğin üzerine
çıkarabilecek çevresel yönetim ve ekolojik yaklaşımlı besin yükü azaltım planları
oluşturulmuştur. Marmara Denizi oksijen seviyeleri ve bu seviyeleri etkileyen
faktörlerle ilgili birçok bilinmeyene ilk kez ışık tutulmuştur. (ÇŞB, ODTÜ-DBE,
2017: 136).

MARMOD FAZ II
MARMOD FAZ I projesi ile elde edilen sonuç ve önerileri daha da
detaylandırmak ve geliştirmek amacı ile T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği
Bakanlığı tarafından ODTÜ-Deniz Bilimleri Enstitüsü ile iş birliği içinde projenin
ikinci aşaması olan MARMOD FAZ II Projesi 2021 yılında başlatılmıştır ve
çalışmaları sürdürülmektedir. Projenin bu aşamasında gerek yeni gözlemler
gerekse 3-boyuta taşınan modeller sayesinde Marmara Denizi’ne taşınan
yükler hakkında daha güvenli ve alt bölgeler için detaylandırılmış, önümüzdeki
dönemlerde bölgesel çaplı yönetim planları hazırlanırken temel alınabilecek
öneriler geliştirilmesi hedeflenmektedir. Bu kapsamda, ekosistem yaklaşımlı
3-boyutlu Marmara Bütünleşik Modelleme Sistemi (MARMOD) geliştirilecektir.
Okyanus sistemlerinde ve Karadeniz’de uygulanabilirliği doğrulanmış ekosistem
temelli model, iki tabakalı Marmara Denizi ekosistemine adapte edilecektir.
İlk fazda yapılan analizler güncel havza kaynaklı besin yükü tahminlerinin
gerçek değerlerden büyük oranda düşük olduğuna işaret etmektedir. Karasal,
noktasal ve yayılı kaynaklardan gelen yüklerin daha tutarlı tahminlerini yapmadan
başarılı uygulama stratejileri hayata geçirmek özellikle orta ve uzun vadede
mümkün değildir. Bu nedenle MARMOD projesinin ikinci fazında seçilen pilot
alanlarda, havza kaynaklı besin yüklerinin yüksek alansal ve zamansal ölçekte
ortaya koyacak saha çalışmaları ile bu çalışmaların sonuçları kalan alanlara
yansıtılarak daha tutarlı besin yükü tahminleri yapılması planlanmaktadır. Su

Yıl 2 / Sayı 3 / Ocak 2023 89