Page 107 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 3

Mustafa Yücel, Evrim Kalkan Tezcan, vd.

gözlemlenmiş, özellikle Doğu Marmara derin sularına 2021’e kıyasla daha da
az oksijen girişi olabileceği bulunmuştur (Şekil 2). 2022’de devam edecek olan
araştırma seferleri ile bu süreç yakından izlenecektir.
2021’e göre 2022 yılında da Marmara Denizi’nin azot ve fosfor besin tuzları
ile yüklü hali devam etmektedir. Sadece Doğu Marmara’da derin sularda bir
azot kaybı oluşmaya başlamıştır. Bunun nedeni muhtemelen anoksiyaya bağlı
mikrobiyal denitrifikasyon süreçleridir (Şekil 3). Bahar aylarında artan birincil
üretim ile beraber birincil üretimin 25m ve üstünde yoğunlaştığı ise tüm
basendeki floresans ölçümlerinden anlaşılmaktadır (Şekil 4). Yüzey üretimin
özellikle Çınarcık Çukuru merkezli bir alanda yoğunlaştığı ve İzmit iç Körfezi’nde
ciddi bir üretim olduğu görülmüştür (Şekil 4). İzmit İç Körfezi’ndeki üretimin aşırı
besin tuzu yükünden dolayı olduğu düşünülmektedir. Çınarcık Çukuru civarındaki
üretimin ise, İstanbul Boğazı’ndan çıkan jetin etkisi ile birleşen bir döngüden
kaynaklanmaktadır. Büyükçekmece ve Küçükçekmece’den çıkan görece az
tuzlu suların batıya doğru uzandığı tespit edilmiştir. Bu akı hattı boyunca üretim
olmaması, akının yeni olduğunu düşündürmektedir (Şekil 5). Marmara baseni
bu dönemde Kapıdağ Yarımadası doğu ucundan kuzeyde Tekirdağ’a doğru
uzanan bir hat boyunca ikiye ayrılmıştır. Bu durum İstanbul Boğazı ile Kapıdağ
Yarımadası arasında oluşan büyük döngü nedeni ile olmaktadır. Bu döngü
yüzey sularını bu sınırlar içinde kendi içinde döndürmektedir. Bu durum ise İzmit
Körfezi’ndeki suların zaman zaman körfez içine hapsolmasına neden olmaktadır.

Şekil 1. 2022 Mart sonu/Nisan başı itibariyle Marmara Denizi çözünmüş oksijen haritası.

Şekil 2. Sol panel: Marmara’da uzun dönem (1980’den beri) oksijen kaybı ile Sağ panel:
45-C istasyonu özelinde 2022 ile 2021 oksijen durumunun kısa vadeli karşılaştırılması.

92 Çevre, Şehir ve İklim Dergisi