Page 39 - Çevre, Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 1

Mehmet Emin Birpınar

31 Ekim 2021 tarihinde yayınlanan Dünya Meteoroloji Örgütü “2021 yılı
Küresel İklim Görünümü Raporu”na (WMO, 2021) göre küresel sıcaklık artışı
0
sanayi öncesi döneme kıyasla +1,2 C seviyesine ulaşmıştır. Raporun bulguları
son yedi yılın kayıtlardaki en sıcak yıllar olduğuna, deniz seviyelerindeki
yükselmenin ise 2013 yılından sonra yıllık bazda 2,9 mm’den 4,4 mm değerine
ulaşarak daha da hızlandığına dikkat çekmiştir. Bu durum hiç kuşkusuz biyosfer
(canlı küre), hava küre (atmosfer), su küre (hidrosfer), buz küre (kriyosfer), taş
küre (litosfer) gibi canlı bir organizma gibi hareket eden dünyamızın ana
sistemleri arasındaki uyumun bozulmasına da yol açmaktadır.
Sera Gazı Emisyonları Artıyor

Dünyamızın tek enerji kaynağı güneşten gelen enerji miktarına eş miktarda
enerji dışarı verilerek dünyamızın optimum bir seviyede sıcaklığa sahip olması,
böylelikle de yaşama elverişli olması sağlanmaktadır. Ortalama sıcaklığı -18
santigrat derece (WMO, t.y.) dolaylarında bulunan dünyamızın sıcaklığını
etkileyen diğer bir unsur da atmosferde oldukça düşük miktarda bulunan ve bu
nedenle ppm/ppb (milyonda bir/milyarda bir) gibi oldukça küçük değerlerle
ifade edilen karbondioksit (CO ), metan (CH ), nitröz oksit (N O), su buharı
2 4 2
(H O) gibi gazlardır.
2
Sera gazları diye de anılan bu gazlar dünyadan uzaya geri yansıtılan
kızılötesi ışınımı hapsederek dünyada tutan ve bu yönüyle de sıcaklığı artıran
bir özelliğe sahiplerdir. Dünyamızın diğer bir ısı kaynağı olarak görev yapan bu
gazların etkisiyle dünyanın ortalama sıcaklığı +15 C seviyelerinde seyrederek
0
yaşam için uygun bir ortam sunmaktadır. (Amerikan Fizik Enstitüsü, 2021).
Sanayileşme ile başlayan süreçte fosil yakıt kullanımı, ormansızlaşma, tarımsal
ve yerleşim amaçlı olarak arazilerdeki kullanım amaçlarının değişmesi gibi
etkenler dolayısı ile sera gazlarında sürekli bir artış yaşanmıştır.
09 Ağustos 2021’de yayınlanan Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli
(IPCC) Altıncı Değerlendirme Raporu’nun ilk serisi olan “İklim Değişikliğinin
Fiziksel Temelleri” (IPCC, 2021) konulu raporuna göre atmosferdeki CO 2
konsantrasyonu son 2 milyon yılın en üst değerine yükselmiştir. Diğer önemli
sera gazlarının da benzer şekilde artış gösterdiği vurgulanan raporda, CO ’e
2
kıyasla 84 kata kadar daha yüksek küresel ısınma potansiyeline (GWP) (EPA,
t.y.) sahip olan metan (CH ) ile 265 kata kadar daha yüksek GWP değerine
4
sahip nitröz oksit (N O) konsantrasyonları da son 800.000 yıllık dönemin en
2
yüksek seviyelerine çıktığı belirtilmiştir. Oransal açıdan ele aldığımızda da
sanayi öncesi dönem olarak ifade edilen 1750 yılından bu yana atmosferdeki
karbondioksit konsantrasyonu 280 ppm değerinden 414 ppm değerine çıkarak
yaklaşık %48, CH emisyonlarında 720 ppb değerinden 1886 ppb değerine
4
çıkarak %156 , N O değerlerinde ise %23 oranında artışlar kayıtlara geçmiştir.
2

24 Çevre, Şehir ve İklim Dergisi