Page 22 - Çevre, Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 1

İklim Değişikliği ve Türkiye

Yüzey suyu akışındaki
azalma dolayısı ile 2020
yılından sonra
2 0 C derece sıcaklık artması ile
Bengladeş’te pik debilerin en
azından % 25-30 artması
2070 yılına
kadar hidro 2040-2080
elektrik yıllarına kadar 2050 yılına kadar
enerjisi 10cm deniz %70’den fazla yer altı
üreten seviyesi artması sıvı kaynaklarında
barajlarda % sonucunda
25’e varan
azalmalar
iyi olmayan su temini ve ait
yapı tesisi dolayısı ile şiddetli
yağışlar sonunda patojen
Şekil 2: Tatlı su kaynaklarına iklim değişikliğinin tesirini gösteren harita
(Kundzewicz vd. 2007)
Bu haritaya göre yüzeysel su akışı bazı akarsu havzalarında iyileşirken
bazılarında da istenmeyen yönde etkilenme vardır. İklim değişikliğinin bazı
yörelerdeki faydasına karşılık bazı yörelerde de zararları beklenmektedir.
Bu asrın yarısına doğru yıllık ortalama nehir akışı ve su varlığının orta
enlemlerdeki alt tropik (Türkiye’nin bulunduğu iklim kuşağı) ve tropik bazı
kurak bölgelerde %10 ile %30 arasında azalması beklenirken, sulak olan yüksek
enlemlerde (kutup bölgelerine doğru) %10 ile %40 arasında artışların olması
beklenmektedir (Milly vd. 2008). Önceki cümle ve Şekil 1'de gösterilen iklim
kuşakları kaymalarına göre Türkiye'nin güney kısımlarında kuraklık şiddet, süre
ve etkileri artarken kuzey kısımlarında ise taşkınların artması beklenmektedir.
Bugün için kurak ve yarı-kurak alanlarda mevcut olan su sıkıntılı sorunlar ve su
kaynaklarının varlığında beklenen azalmalar dolayısı ile ilave zararlar görmesi
de beklenmektedir.
Kış mevsimlerinde yağışların yağmurdan kara kayması, sıcaklıkların
da artması ile birçok kara ve dağlık bölgede yüzey akışı debilerinin tepe
noktalarının zamanla daha erken ortaya çıkması söz konusudur. Bu durum kurak
süreleri arttıracak bir etkiyi de beraberinde getirmektedir. İlkbahar kar erime
zamanlarında görülen erkenleşme bu mevsimdeki yüzeysel akışın azalarak
kış mevsimine doğru kaymasını göstermektedir. Küresel ısınma ile buzulların
geri çekilmesi sonucunda yüzey akışı kısa zamanda artar, ama buzulların
ortadan kalkması ile de azalır. Yaz ve sonbahar mevsimlerinde su miktarlarında
azalmalar görülür. Böylece daha uzun süreli ve şiddetli kuraklıkların ortaya
çıkması beklenebilir. Dünyada yaklaşık bir milyardan fazla kişi dağlardaki kar
ve buzulların erimesi sonucu su kaynaklarının beslendiği bölgelerde yaşar ve
buralarda yüzey sularının akış zamanında ortaya çıkan kaymalar sonucunda su
kaynaklarının kullanımında bazı sorunlar da belirir. Bu durum, Türkiye'de Dicle
ve Fırat nehirlerinin debilerinin gerek miktarını gerekse tepe debisi görünme
zamanını etkileyebilecektir.

Yıl 1 / Sayı 1 / Ocak 2022 7