Page 252 - Çevre Şehir İklim - Sayı 2

Şiddetli Rüzgârlar, Fırtınalar İklim Değişikliğinin Neresinde?

sayısında artış oluştuğu gözlenmektedir. Kahraman ve Markowski (2014), 1818
ve 2013 yılları arasında gerçekleşen 385 hortumların kayıtlarını sundukları
çalışmalarında Türkiye güney sahillerinin Avrupa’nın en hortum eğilimli bölgesi
olduğunu göstermişlerdir. Türkeş (2021) ise son yıllarda gözlenen hortum
olaylarının önceki yıllara göre daha sık yaşanmaya başladığını belirterek,
Türkiye’nin bir hortum klimatolojisinin olduğunu vurgulamıştır. Diğer bir
vurguyu da hortumların Doğu Karadeniz ve Kuzeydoğu Anadolu bölümlerinde
de görülmeye başlaması olarak belirtmektedir.
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’nın (AFAD) “Açıklamalı Afet Yönetimi
Terimleri Sözlüğü’nde fırtına aşağıdaki gibi tanımlanmaktadır;
“Fırtına: Doğaya ve insanlara zarar veren, hızı 23 ve 26 m/sn ‘ 82.8 -93.6
km/saat ’ arasında değişen rüzgâr. Rüzgâr hızı ve şiddeti arttıkça doğaya ve
insanlara vermiş olduğu zararlar da artmaktadır. Tek başına kullanıldığında,
rüzgâr fırtınası anlamını taşır. Şiddetli rüzgârlar beraberlerinde yağmur, kar,
dolu, kum vb. unsurları da getirdiklerinden ötürü kar fırtınası, kum fırtınası, toz
fırtınası gibi isimler alırlar”(AFAD, 2014).
Fırtına tanımı gereği, şiddetli rüzgârların fırtına kapsamında
değerlendirilebilmesi açısından rüzgâr hızının da tanımlanması gerekmektedir.
Bofor rüzgâr skalası, rüzgâr şiddetine göre bir tanımlamayı mümkün kılarken,
günümüzde rüzgâr hızını hassas bir şekilde ölçebilen aletlerin (anemometre)
gelişimi ile Bofor skalası da rüzgâr hızı cinsinden verilebilmektedir. Bu skalaya
göre rüzgâr hızının 17,2-20,7 m/sn (62-74 km/saat) değer aralığı ve üzerinde
olması hali fırtına olarak tanımlanmaktadır (MGM, 2020). Meteoroloji Genel
Müdürlüğü’nün (MGM) Türkiye genelinde yoğun olarak yerleştirilmiş ve aktif
olarak meteorolojik gözlem/kayıt yapabilen istasyonları sayesinde istasyonların
bulunduğu lokasyonlardaki rüzgâr hızı değerleri elde edilebilmektedir.
Ölçümler ile fırtınalar ve etkiledikleri bölgeler takip edilebilmekte ve FEVK
rasatları hazırlanarak zararları ile birlikte kayıt edilmektedirler.
MGM Analiz ve Tahminler Şube Müdürlüğü tarafından gerekli hallerde
kuvvetli meteorolojik hadiseler için hava tahmini ve erken uyarılar “MeteoUyarı”
kapsamında yapılabilmektedir. Dinamik Atmosfer Modellerinden elde edilen
tahminler ile yapılan MeteoUyarı’da yer alan meteorolojik hadiseler içeriğinde
uyarı “Kuvvetli Rüzgâr ve Fırtına” olarak geçmektedir. Şekil 2’de MGM
internet sayfası üzerinden 11 Aralık 2020 tarihinde yayınlanan ve izleyen gün
için yapılan fırtına uyarısı verilmektedir. Bu uyarılar başta AFAD olmak üzere
ilgili tüm kamu kuruluşlarına ve yerel yönetimlere ulaştırılmaktadır. Benzer
uyarıların Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) tarafından da yapıldığı
burada belirtilmelidir. Buna bir örnek olarak AFAD internet sayfası üzerinden

Yıl 1 / Sayı 2 / Temmuz 2022 238