Page 256 - Çevre Şehir İklim - Sayı 2

Şiddetli Rüzgârlar, Fırtınalar İklim Değişikliğinin Neresinde?

5. Dünya’da İklime Bağlı Çok Yönlü Güvenlik Endişeleri

Stockholm Konferansı (1972) ile başlayan “Çevre Hakkı” farkındalığı, “insan
hakları” kapsamında ve dayanışma hakları içinde yer almaktadır. Uluslararası
bu farkındalık, 1982 Anayasası’nın 56. maddesinde yer alan, “Herkes, sağlıklı
ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre
sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve vatandaşların
ödevidir” hükmüyle mevzuatımızda yer bulmuştur. Vatandaş katılımını artırıcı
idari düzenlemeler kapsamında bugüne kadar, Türkiye’de idari düzenlemede
bir dizi yenilik yapılmıştır.
Birleşmiş Milletler (1992, 1994) güvenlik tanımlamasındaki kriterler; özellikle yavaş
veya aniden ortaya çıkan; ekonomik, sosyo-kültürel, doğa ve siyasi nedenlerden
kaynaklanan, günlük hayatın işleyişini bozarak güvensiz ortamlar yaratan olgulara
işaret etmektedir. Bu olgular tehlike yaratma anlamında birbirini etkileyebilen ve
tetikleyebilen özelliğe sahiptir. Belirtilen konular, gerek doğa kaynaklı ve gerekse
insanın yaşam kalitesini etkileyen ve birbirini tetikleyen ekonomik, sosyo-kültürel
vb. risklere işaret etmektedir. Birleşmiş Milletler İnsani İşler Eşgüdüm Ofisinin
(OCHA) değerlendirmelerinde de görüldüğü gibi, insani güvenlik unsurları, askeri
korumanın ötesine geçen ve insanlık onuruna yönelik tehdit oluşturan daha geniş
bir boyut kazanmıştır. Geliştirilmiş güvenlik tanımı çok çeşitli güvenlik alanlarını
belirlemektedir. Bu alanlar aşağıda yer almaktadır (UN, 2019).
1. Ekonomik: İstihdamın yaratılması ve yoksulluğa karşı önlemler.
2. Gıda: Açlığa ve kıtlığa karşı önlemler.
3. Sağlık: Hastalığa, güvenli olmayan gıdalara, yetersiz beslenmeye ve
temel sağlık hizmetlerine erişim eksikliğine karşı önlemler.
4. Çevresel: Çevresel bozulmaya, kaynakların tükenmesine, artarak
çeşitlenen doğal afetlere ve kirliliğe karşı önlemler.
5. Kişisel: Fiziksel şiddet, suç, terörizm, aile içi şiddet ve çocuk işçiliğine
karşı önlemler.
6. Topluluk: Etnik, dini ve diğer kimlik gerilimlerine karşı önlemler.
7. Politik: Politik baskı ve insan hakları ihlallerine karşı alınacak önlemler.
Afet ve Acil Durum Yönetimi ile ilgili mevzuat afeti “ toplumun tamamı veya
belli kesimleri için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar doğuran, normal hayatı
ve insan faaliyetlerini durduran veya kesintiye uğratan doğal, teknolojik veya
insan kaynaklı olaylar” (5902, md.2/b) olarak tanımlamıştır ki, görüldüğü gibi afet
yönetimi de; güvenlik kavramının içinde benzer unsurlar yönüyle incelenmektedir.
Doğa kaynaklı afetlerde, “terör” gibi insan kaynaklı afet ilişkisi de ortaya
çıkabilmektedir. 2018 tarihli düzenleme ile oluşturulan Cumhurbaşkanlığı Politika
Kurulları (CK1, md.20) içinde yer alan Güvenlik ve Dış Politikalar Kurulu, içerdiği
konular itibariyle; Bölgesel sorunlar, göç politikaları, afet ve acil durum halleri

Yıl 1 / Sayı 2 / Temmuz 2022 242