Page 20 - Çevre Şehir İklim - Sayı 2

Dirençli Yerleşim -
Yapılaşma İlişkisi ve Sürdürülebilirlik

ekonomik kalkınma, finans, sağlık, sigorta, alt yapı ve haberleşme vb.
olanaklarının ne kadar iyi karşılandığı ile ölçülebilmektedir (Normandin,
Therrien ve Tanguay, 2009). Ancak bu dirençlilik ölçütleri insan memnuniyeti
odaklıdır. Çevresel felaketlerin arttığı günümüzde yaşadığımız çevre ve iklim
sorunlarına duyarlı, ekolojik ayak izi azaltma odaklı tanımlanabilecek modellere
her geçen gün gereksinim artmaktadır.

2. Yerleşimleri Etkileyen Eşikler

Arkeolojik kazılardan bilinen insanoğlunun tarihte geçirdiği çeşitli
devrimlerin dinamikleri, fiziki çevreyi şekillendirmiş, toplumsal gelişmelere
öncülük etmiş ve buna bağlı olarak yaşam biçimlerini değiştirmiştir. Tanınmış
sosyolog ve filozof Alvin Toffler'e göre; bilinen insanlık tarihi üç kritik eşikten
geçmiştir (Şekil 1) (Koç ve Teker, 2019).

Şekil 1: Bilinen tarihte insan yerleşim alanlarını etkileyen eşikler, Hazırlayan: Leman Öznur Alaçam
İlk eşik olan tarım devrimi, Neolitik dönemden sonra ortaya çıkmıştır.
Arkeolojik verilerden tarım döneminde avcı-toplayıcı olan toplumun, çiftçi
toplumu haline geldiği bilinmektedir. Bu dönem insanlığın binlerce yılını
almıştır. Tarım döneminde insanlar birlikte yaşamayı öğrenmiştir. Birlikte
yaşam beraberinde mülkiyet kavramını doğurmuş ve toplu yaşam için gerekli
temel kural ve kanunların temelleri atılmıştır. Medeniyetin tarım kültürü ile
geliştiğini söylemek mümkündür (Koç ve Teker, 2019). Yaklaşık M.Ö. 7100
yıllarına dayanan Anadolu topraklarında yer alan Çatalhöyük, tarım döneminin
ilk fiziksel oluşumlarından biri olarak bilinmektedir.
İkinci eşik ise 1750'lerde İngiltere'de başlayıp Avrupa kıtasına yayılan sanayi
devrimidir. İlk iplik eğirme makineleri Britanya Adaları'nda üretilmiştir. Bunları
tekstil fabrikalarını oluşturan mekanik dokuma tezgâhları izlemiştir. Zamanla

Yıl 1 / Sayı 2 / Temmuz 2022 6