Page 101 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Özel Sayı

Mustafa Sert - Abdullah Emin Akay - Ayhan Ateşoğlu

• Çölleşme Derecesi İndeksi (Desertification Difference Index) (DDI):
Çölleşmenin kapsamını ölçmek ve değerlendirmek için kullanılan
bir araçtır. NDVI indisi, Albedo indeksi ve özellik uzayına yerleştirilen
doğrunun eğimi (K) ile belirlenmektedir (Pan ve Li, 2013).
DDI = (K × NDVI) – Albedo (5)
• Albedo: Arazi yüzeyine düşen güneş ışınlarını yansıtma yeteneği olarak
ifade edilir. Kar, buz gibi güneş ışığını daha fazla yansıtan alanlar 1 olarak
değerlendirilirken ormanlar gibi yoğun vejetasyona sahip alanlar, baraj,
deniz, okyanus gibi daha çok ışığı absorbe eden alanlar 0 değerini
almaktadır.
Albedo = (−1,305 x NDVI) + 65,93 (6)
Arazi yüzey değişikliği yönü ve şiddetindeki değişiklikleri değerlendirmek
ve tüm bu bitki indekslerini piksel piksel analiz etmek için çok değişkenli
“change-vector analysis” CVA tekniği kullanılmıştır. Çalışmanın sonuçları,
NDVI ve BSI ilişkisi çölleşmenin karakterizasyonunu kolaylaştırmış, değişimin
yönü ve şiddetini piksel piksel tespitinin etkili olduğunu göstermiştir. Ayrıca
uzaktan algılamanın hem mekânsal hem de zamansal analize olanak sağlaması
etkin ve düşük maliyetli bir araç olduğunu ortaya koymuştur.
“Assessment of land cover change and desertification using remote sensing
technology in a local region of Mongolia” konu başlıklı çalışmada Lamchin
vd. (2016) Landsat uydu görüntülerini kullanarak Moğolistan ölçeğinde arazi
örtüsündeki değişimi ortaya koymuş ve çölleşme durumunu değerlendirmişlerdir.
Bunun için vejetasyon biyokütlesi, arazi deseni ve mikro meteorolojiden elde
edilen arazi yüzeyini temsil eden indikatörler olan NDVI ve TGSI indisleri ile
arazi yüzey albedosu dikkate alınmış; arazi örtüsündeki değişimi ve çölleşmeyi
değerlendirmek için Karar Ağacı (DT) yaklaşımı kullanılmıştır.
• Üst Toprak Tane Boyutu İndeksi (Topsoil Grain Size Index)(TGSI):
Tek bir yağışın dahi bitki örtüsü değişimine etki edeceğinden dolayı
NDVI metodunun gerçek çölleşme derecesini yorumlamada yetersiz
kalacağından yola çıkarak Xiao vd. (2006)tarafından TGSI geliştirilmiştir.
TGSI, toprak yüzeyindeki tane boyutu bileşimini analiz ederek üst toprak
tabakasının tespiti için kullanılan uzaktan algılama indeksi olup özellikle
kurak bölgelerdeki çölleşmeyi izlemeye olanak sağlamaktadır. Uydu
görüntülerinin RGB (kırmızı, yeşil ve mavi) bantları ile hesaplanmaktadır.
NDVI = (Red − Blue) / (Red + Blue + Green) (7)
Karar Ağacı (Decision Tree) (DT): Makine öğreniminde yaygın olarak kullanılan
ve geçmiş verileri kullanarak gelecekteki bir durumu tahmin için kullanılan bir
diyagramdır. “Assessment of land cover change and desertification using
remote sensing technology in a local region of Mongolia” adlı çalışmada
NDVI, TGSI ve arazi yüzey albedo değişkenleri kullanılarak elde edilen

100 Çevre, Şehir ve Çölleşme ve Erozyon