Page 96 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Özel Sayı

ÇÖLLEŞME VE EROZYONLA MÜCADELE

ÇALIŞMALARINDA COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ
VE UZAKTAN ALGILAMA TEKNOLOJİLERİNİN

KULLANIMI

Mustafa SERT - Abdullah Emin AKAY - Ayhan ATEŞOĞLU

ÖZ

Hızla gelişen sanayi, yanlış arazi kullanımı ve orantısız kentsel büyüme, doğal
kaynakların aşırı tükenmesine ve çeşitli çevre sorunlarına yol açmaktadır. Arazi
örtüsünün kaybı çölleşmeye ve erozyona önemli ölçüde etki etmekte, ekosistem
hizmet sunumunu etkilemekte, ekolojik göçlere, biyolojik çeşitliliğin azalmasına
ve gıda güvenliğinin bozulmasına yol açmaktadır. Dünya genelinde her yıl 20
milyon hektar verimli toprak degradasyona, 24 milyar ton verimli toprak ise
erozyona uğramakta, kurak alanların %70'i çölleşme riski altında bulunmaktadır.
Türkiye'de 642 milyon ton toprak su erozyonu nedeniyle taşınmış olup, bu alanın
%22,5'i çölleşmeye karşı oldukça hassastır. Bu sorunların kaynağının ve şiddetinin
tespit edilmesi ileriye dönük strateji geliştirmede ve planlamada oldukça önem
arz etmektedir. Teknolojideki gelişmeler, yüksek çözünürlüklü uydu görüntüleri ve
bunları analiz etmeye imkân veren ArcGIS, Netcad, QGIS vb. çeşitli yazılımların ortaya
çıkmasına ve gelişmesine olanak sağlamıştır. Bu gelişmelerin yanında, Revize Edilmiş
Evrensel Toprak Kaybı Denklemi(Revised Universal Soil Loss Equation) (RUSLE),
Normalize Edilmiş Fark Bitki Örtüsü İndeksi (Normalized Difference Vegetation
Index (NDVI), Çıplak Toprak İndeksi (Bare SoilIndex)(BSI),Toprakla Düzeltilmiş Bitki
Örtüsü İndeksi (Soil Adjusted Vegetation Index) (SAVI), Üst Toprak Tane Boyutu
İndeksi (Topsoil Grain Size Index) (TGSI) gibi birçok arazi örtüsü, arazi yüzeyi ve
erozyon durum analizlerini yapmayı sağlayan metot ve indeksler geliştirilmiştir. Son
yıllarda bu metotlara yapay zekâ algoritmaları entegre edilmeye başlanmıştır. Bu
çalışmadageçmişten günümüze çölleşme ve erozyonla mücadelede Coğrafi Bilgi
Sistemleri (CBS) ve uzaktan algılama teknolojilerinin kullanımı irdelenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Toprak, Erozyon, Çölleşme, Cbs, Uzaktan Algılama

95
Özel Sayı / 2024