Page 366 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 4

Ovalardan Dağlara Doğru Yerleşim
Modeli Karbondioksit Toksisitesini Önleyebilir
Karbondioksit Kafeslerinin İçindeki Şehirler

CO gazının dünyanın her yerinde eşit konsantrasyonda olacak şekilde
2
atmosferde dağıldığı yönünde yaygın ama son derece yanlış bir düşünce
vardır. Yapılan sürekli ölçümler, yere yakın kısımlarda daha belirgin olmak
üzere, şehirleri kaplayan havanın kırsal bölgelerin havasına göre daha çok CO
2
içerdiğini göstermektedir (Idso vd., 1998; Idso vd., 2002; Zimnoch vd., 2004;
Kiel vd., 2021). Bu özellik “urban CO dome/plume” olarak adlandırılmaktadır
2
(Umezawa vd., 2020; Kiel vd., 2021). Makalede bu terim “kentsel CO kafesi”
2
olarak ifade edilecektir (Resim 2).

Resim 2. Kentsel CO kafesi.
2
Idso ve ekibi (1998) Arizona eyaletinin Phoenix şehrinde yaptıkları
ölçümlerde şehir merkezinde şehrin kenar mahallelerine göre daha yüksek
konsantrasyonlarda CO varlığını tespit etmişlerdir. NASA’nın Uluslararası Uzay
2
İstasyonu’ndaki OCO-3 (Orbiting Carbon Observatory 3) cihazından alınan
veriler Los Angeles şehir merkezindeki bölgelerde şehrin kuzeyindeki tenha
çöllere göre havadaki CO içeriğinin belirgin olarak daha yüksek olduğunu
2
göstermiştir (Kiel vd., 2021) . Kopenhag, Paris, Roma ve Meksiko kentlerinde
2
yapılan dört ayrı araştırma, şehirlerin havasındaki CO yükünün önemli ölçüde
2
trafik kaynaklı olduğunu ortaya koymuştur (Soegaard ve Moller-Jensen, 2003;
Widory ve Javoy, 2003; Gratani ve Varone, 2005; Velasco vd., 2005).

Karbondioksitin İnsan Sağlığı Üzerindeki Olumsuz Etkileri
Okullarda derslerin ardından öğrencilerin açık havaya çıkmaları için
teneffüs araları verilir. Evlerde, iş yerlerinde bunalanlar kendilerini “dışarı
atarlar”. Hafta sonları veya daha uzun tatil günlerinde “şehirden uzaklaşmak”

2 Ayrıca bkz. https://www.nasa.gov/feature/jpl/nasa-map-gives-most-accurate-space-based-
view-of-la-s-carbon-dioxide (07.06.2021 - Son Erişim Tarihi: 02.05.2023).

Yıl 2 / Sayı 4 / Temmuz 2023 351