Page 371 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 4

Fatih Kara

Seralarda (örtülü tarımda) karbondioksit zenginleştirme işlemi için kullanılan
yöntemler (sıvı karbondioksit, doğal gaz yakma vb.) enerji tüketir, maliyetlidir
ve bu yöntemlerin çevreye birtakım olumsuz etkileri vardır (Tezcan vd., 2011).
Oysa ovalardan dağlara doğru yerleşim modelinde, ilave bir CO üretimi,
2
enerji tüketimi ve ekonomik gider söz konusu olmaksızın tarımsal üretimde
CO gübrelemesi yapılabilecektir.
2
Rüzgarların Düşük Karbondioksite Katkısı
Moriwaki ve ekibi (Moriwaki vd., 2006) rüzgar hızı arttıkça CO düzeylerinin
2
düştüğünü ve rüzgarlı koşullarda şehir havasındaki CO düzeylerinin kırsal
2
havadakine yaklaştığını bulmuşlardır. Bilindiği gibi, rüzgar olarak isimlendirilen
hava akışları, hava ile zemin arasındaki sürtünmeye bağlı olarak yavaşlar;
bu nedenle yerden yükseldikçe genellikle daha güçlü rüzgarlarla karşılaşılır
(Yan-chun, 2014). Rüzgarların hızını ölçen anemometrelerin yüksek yerlere
konulmasının sebebi budur . Ovalardan dağlara doğru yerleşim modelinde
12
kentsel CO yükünün azalmasına kuvvetli hava akışları da katkı sağlayabilir.
2
Sonuç ve Öneriler
Alüvyon, bitkiler için “anne sütü” gibidir; bitkilerin ihtiyaç duyduğu zengin
organik ve inorganik madde desteğini sağlar. Bu verimli tarımsal arazileri
betona boğmaktan vazgeçmeliyiz. Ovaların sadece tarım için, ovayı sınırlayan
sağlam kayalık alanların yerleşim ve diğer yapılaşmalar için kullanılması aynı
zamanda anayasal ve yasal bir gerekliliktir . Depremler ovalar gibi gevşek
13
zeminlerde yıkıcı etki gösterirken, sağlam kayalık zeminlerde deprem sarsıntısı
daha az hissedilmektedir. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca
açıklanan “ovalardan dağlara doğru yerleşim modeli”nin bir doğa olayı olan
depremlerin felakete dönüşmemesi için bugüne kadar atılmış en ileri ve doğru
adım olduğu açıktır. Bu makalede, söz konusu modelin aynı zamanda insan
sağlığı ve tarımsal verimlilik açısından da olumlu sonuçlar doğurabileceği
mevcut bilimsel literatür ışığında ortaya konulmaya çalışılmıştır. Solunumla
ve değişik yapay kaynaklardan dışarı verilen CO hızla aşağı doğru çöker.
2
CO derişimi 1200 ppm’e kadar olan hava bitkiler için gübre niteliğindedir.
2
Dolayısıyla, “ovalardan dağlara doğru yerleşim modeli” bir taraftan şehirlerde
solunan havada daha az CO konsantrasyonu olmasını sağlarken, diğer
2
taraftan ovalardaki tarımsal verimliliği artırabilir.

12 Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun yayımladığı “Rüzgar ve Güneş Ölçümleri Uygulamala-
rına Dair Tebliğ”de (Tarih: 17.06.2014; Sayı: 29033) “Rüzgar ölçüm direği boyu en az 60 m. olma-
lıdır.” denmektedir.
13 Bkz. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 44-46. maddeleri ve Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı
Kanunu (Tarih:19/07/2005, Sayı: 25880).

356 Çevre, Şehir ve İklim Dergisi