Page 365 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 4

Fatih Kara

Giriş

Bu makalede ovaların tarım için sağlam kayalık zeminlerin yerleşim
için kullanılması esasına dayanan ve depreme bağlı riskleri azaltmak için
Kahramanmaraş’ta yaşanan son depremlerin ardından ülke gündemine gelen
“ovalardan dağlara doğru yerleşim modeli”nin şehirlerdeki karbondioksit (CO )
2
yükünü azaltma açısından da faydalı olabileceği görüşü bilimsel bilgiler ve
gözlemler ışığında değerlendirilecektir.

Karbondioksit Zemine Yakın Bölgelerde Birikme Eğilimindedir
Gazların özgül ağırlıkları standart koşullarda havanın yoğunluğunun gazın
yoğunluğuna oranı olarak tanımlanır (Dembicki, 2017). İdeal gaz yasası
uyarınca, gazın özgül ağırlığı, gazın molekül ağırlığının havanın molekül
ağırlığına bölünmesiyle elde edilebilir (Dembicki, 2017). Bilindiği gibi CO ’nin
2
molekül ağırlığı 44 g/mol dolaylarındadır. Hava, başlıca azot gazı (N ) ve oksijen
2
gazından (O ) oluşur. Bunların molekül ağırlıkları ise sırasıyla 28 g/mol ve 32
2
g/mol dolaylarındadır. Molekül ağırlığı havadaki gazlarınkinden daha yüksek
olan CO aşağı doğru çökme eğiliminde olur (Idso vd., 1998; Permentier
2
vd., 2017) (Resim 1). Aşırı yüksek CO seviyeleri ölümcül zehirlenmelere yol
2
açabileceğinden dolayı (Permentier vd., 2017) artan CO değerlerinin erken
2
aşamada fark edilmesi çok önemlidir. Bu nedenle CO dedektörlerinin
2
binalarda zemine yakın olacak şekilde yerleştirilmesi önerilmektedir . Mui ve
1
Shek (2005) tarafından yapılan bir çalışmada iki katlı otobüslerin alt katlarında
üst katlardakine göre daha yüksek CO değerleri tespit edilmiştir.
2

Resim 1. Havayı oluşturan temel gazlar ile CO ’nin molekül yapısı ve ağırlığı.
2
1 Üretici tavsiyesine dair bir örnek için bkz. GasLab. (2020). Gas Safety Alarm Mounting Height.
Florida, ABD. https://gaslab.com/blogs/articles/gas-safety-alarm-mounting-height (Son Erişim
Tarihi: 16.03.2023)

350 Çevre, Şehir ve İklim Dergisi