Page 30 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 3

Türkiye Yüzyılında Sürdürülebilir Çevre

Atık ve Kaynak Yönetiminde Yeni Süreç: Döngüsel Ekonomi

2015 yılında AB tarafından yayınlanan ilk döngüsel ekonomi planını takip
eden süre zarfında ülkemizde günümüz geleneksel üretim ve tüketim metodu
olan “al-kullan-at” kültüründen “al-kullan-tekrar kullan-yeniden değerlendir-
dönüştür” gibi doğadan ilham alan ve kaynaktan bağımsız büyüme yaklaşımı
olan döngüsel ekonomi geçiş noktasında bir eylem planı için proje hazırlanmış
ve uygulanmaya koyulmuştur.
Diğer taraftan 2017 yılı sonunda başlatılan ve Sayın Emine Erdoğan
Hanımefendi himayelerinde yürüyen sıfır atık hareketi kapsamında atık geri
kazanım oranı 5 yıllık süre zarfında 15 puan artışla % 28 mertebesine çıkarılmış,
bu sayede yaklaşık 9 milyon ton atığın gömülerek bertaraf edilmesi yerine
işlenerek tekrar değer zincirine dâhil edilerek sanayicimize ucuz hammadde
olarak sunulması sağlanarak hem kaynaklar korunmuş hem emisyonlar
azaltılmış, hem de ekonomik kazançlar elde edilmiştir. Ayrıca yurdun dört bir
yanına inşa edilen düzenli depolama tesisleri ve sayıları bini aşan atık su arıtma
tesisleri ile bir yandan toprak ve su kaynakları gibi alıcı ortamlar korunurken bir
yandan da önemli sera gazlarından biri olan metan emisyonlarının oluşması
önlenmiş, bununla birlikte tesislerde oluşan deponi gaz ayrıca toplanarak
enerji üretimi sağlanmıştır (SIFIR ATIK, 2022).
Diğer taraftan dünyada giderek yaygınlaşan eko-etiket uygulaması üzerinde
de durulmuş, 2018 yılında kaynak verimliliği ilkesi dâhilinde ürün ve hizmetlerin
tüm süreçlerinde çevresel unsurları göz önüne alarak Ulusal Çevre Etiket Sistemi
geliştirilmiş, son olarak Küresel Eko Etiket Ağına (GEN) katılım sağlanarak Ulusal
Çevre Etiket Sisteminin uluslararası boyutta geçerliliği ve tanınırlığı sağlanmıştır
(T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 2022).
Su kaynaklarımızın korunması bazında da tarımda damlama sulama
sistemlerine geçiş, buharlaşmayı önleyici yer altı baraj uygulamaları, yağmur
suyu hasadı, arıtılmış atıksuların yeniden kullanımı, gri su uygulamaları gibi
faaliyetlerle yaşamsal sıvının korunmasına katkı sunulmuştur. Aynı şekilde
atıksuların arıtılması faaliyetlerine destek verilmiş, arıtılmış atıksuların yeniden
kullanımını desteklemek adına enerji giderlerine verilen % 50 destek, % 100’e
çıkarılmıştır.

Sıfır Emisyonda Kilit Aktör: Yutak Alanlar
Küresel problem iklim değişikliği ile mücadelede emisyon azaltımının
yanında oluşan sera gazı emisyonlarını atmosferden doğal yollarla uzaklaştıran,
özellikle net sıfır emisyon hedefinde dengeleyici unsurlar olarak görev yapacak,
orman ve deniz gibi yutak alanları son derece önemli bir role sahiptir.
Ülkemizde arıtma teknoloji ve tesis sayılarının artması, düzenli depolama
ve geri kazanım faaliyetlerinin yaygınlaşması ile birlikte kara kökenli atıkların

Yıl 2 / Sayı 3 / Ocak 2023 15