Page 289 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 3

Zeynep Özdemir - Merve Özkaynak

Tosun, 2013:34-35) kararlarıyla kentlerin sürdürülebilirliğinin sağlanabileceğine
dair hedefler konulmuştur. Arazi kullanımında yeşil alanların etkin kullanımı,
standartların üstüne çıkarılması, herkes için eşit erişilebilirliğinin sağlanması
temiz hava, temiz su ve temiz çevre ile birlikte sürdürülebilir kalkınma
hedeflerinden olan “sağlıklı bireyler” hedefine ulaşmak adına itici bir güç
olarak nitelendirilebilir (UN-HABITAT, 2020; Özdede ve ark, 2021:367). Bir
diğer hedef olan “sürdürülebilir şehir ve yaşam” herkesin yeşil alanlara eşit
erişilebilirliğinin sağlanması kentlerdeki mevcut yeşil alanların yeterli olup
olmadığının sorgulanmasına sebep olmaktadır.
Son yıllarda kentsel alanlardaki açık alanların iyi planlanamadığından
yetersiz olması ve betonarme yapıların artması kentlerde ısı adaları oluşmasına
sebep olmaktadır (Güneş ve ark., 2021:31; Erdoğan ve ark, 2022:167). Bu
durum kentlerdeki ekolojiyi ve mikroklima etkisini bozmakta ve kentleri
nefessiz bırakmaktadır (Gül ve Küçük, 2001:31; Ersoy Tonyaloğlu, 2019:2). Yeşil
alanlar kentlerde geçirgen yüzeyler oluşturarak ekolojinin sürdürülebilirliğini
sağlamaktadır. Bu sebeple kentlerde yeşil alan eksikliğinden dolayı yağmur
suları toprağı bulamamakta ve toprağın su tutma kapasitesi de azalmaktadır.
Bunun sonucunda hem ekolojik denge bozulmakta hem de toprak tarafından
tutulamayan sular sel gibi problemlere neden olduğu görülmektedir (Eşbah
Tuncay, 2022:47-55). Kentlerdeki yeşil alanlar; kentlerde temiz bir hava
kalitesinin sağlanmasına, kentlerdeki gürültü kirliliğinin önlenmesine ve
ekolojik dengenin sağlanmasına yardımcı olarak kentlerin daha yaşanabilir
hale gelmesini sağlamaktadır (Karataş ve Kılıç, 2017:64-65). Her yaşa hitap
eden kentsel yeşil alanların yanı sıra yaşlılar, gençler ve çocuklar gibi farklı yaş
gruplarına hitap eden özel tasarımlarla farklı hedef kitlelerine uygun özelleşen
yeşil alanlar tasarlanmalıdır. Kişilerin iş hayatları dışında aileleri, arkadaşları ya
da yalnız olarak vakit geçirebilecekleri rekreasyon alanları ile iç içe tasarlanan
kentsel yeşil alanların oluşturulması Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisindeki insan
psikolojisinin önemli bir basamağı niteliğindedir (Çoban, 2021).
Özetle, yeşil alanlar kentlerin akciğerleridir. Kentsel yeşil alanlar, çok
çeşitli büyüklüklere sahip olarak ve farklı işlevlere ayrılmış ekolojik, sosyo-
ekonomik ve mekansal olarak kentlerdeki yaşam kalitesini artıran, kentin
nefes aldığı noktalarıdır (Türkoğlu ve Kısar Koramaz, 2012:474). Özellikle iyi
tasarlanmış yeşil alanlar; kent sakinlerinin güvenli bir şekilde yürüme, spor
yapma, günlük aktivitelerini gerçekleştirdikleri dinlenme alanları olarak
kullandıkları kamusal alanlar olmaktadır (Wentworth, 2016). Arazi kullanımı
düzenlenirken kentlerdeki yapısal ve açık alan dengesinin (doluluk-boşluk) iyi
sağlanmış olması gerekmektedir. Bu sebeple kamusal alanlarda olan kentsel
açık alanlar özellikle aktif kullanılan kentin temel donatılarından biri olan
yeşil alanlar, meydanlar vb. kentsel donatıların insan ölçeğinde tasarlanması

274 Çevre, Şehir ve İklim Dergisi