Page 183 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 3

İbrahim Yenigün-Vildan Balcı-Abdullah Yenigün-Sinan Uyanık

maksemler inşa edilmiştir. Maksemlerde toplanan sular, künkler veya kurşun
borular yardımıyla debisi ölçülerek dengelenmiş ve şehrin farklı bölgelerine
suyun iletilmesinde kullanılmıştır (Zehir, 2000). Genellikle üstü kubbe ya
da tonozlar ile kapatılan bu yapılara örnek olarak Şekil 5’ te gösterilen ve
günümüze kadar ulaşan Eğrikapı Maksemi’nden bahsedilebilir (Güngör, 2021).

Şekil 5. Eğrikapı Maksemi (Güngör, 2021).
Bugüne mesaj niteliği taşıyan bu yapılar, amaç gözetmeksizin pompa
görevi gören bir su terazisinden bentlere, depo görevi gören maksemlerden
musluklara kadar pek çok alanda doğa ile uyumlu estetik anlayışın
uygulanabilirliğini ortaya koymuştur.
Osmanlı Su Temininde Tarihi Eserlerin Korunması

Tarihi eserler kadim uygarlıklara dair sosyal, kültürel ve ekonomik açıdan pek
çok özellikler hakkında bilgi edinilmesine yardımcı olmaktadır. Bu sebeple tarihte
toplumların yaşam biçimlerine ulaşılabilen her iz korunması gereken kıymetli
bilgiler olarak karşımıza çıkmaktadır. Fethettiği coğrafi bölgeler dolayısıyla köklü
medeniyetlere ev sahipliği yapmış pek çok tarihi bilgiyi içerisinde barındıran
Osmanlı Devleti, geçmişin izlerine gerekli olan kıymeti vermiş ve tarihi eserleri
korumak adına ayrıca görevli kişiler bulundurmuştur. Bu konuda Mimarbaşı ve
Hassa Mimarları’nı hem tarihi eserlerin korunmasında hem de suların bakım
ve onarımından sorumlu tutmuştur. Sorumlu bulunan Mimarbaşı, ayrıca Su
Nazırları ile yeraltı su kanalları, havuz ve lağımların bakımı için denetimlerin
gerçekleştirilmesinde de görev almıştır. Mimarbaşı, Su Nazırı ve çeşmelerin
korunmasından sorumlu olan Su Yolcubaşı’nın da içerisinde bulunduğu
kurumlar ile bağlantılı olarak çalışmış, su temininde gereken projelerin inşasına
onay vermiştir. Mimarbaşı tarafından uygulanan denetimler neticesinde şehrin
mimari dokusuna zarar verebilecek hiçbir yapıya müsaade edilmemiş yani ruhsat
verilmemiştir. Onaydan geçen projeler ise, son aşama olarak

168 Çevre, Şehir ve İklim Dergisi