Page 29 - Çevre, Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 1

Zekâi Şen

İklim Değişikliğinin Türkiye Üzerinde Etkileri

Ülkemizde su kaynaklarının geliştirilmesinden sorumlu olan kamu kurum
ve kuruluşlarının 2000 yılı sonu itibariyle geliştirdikleri projeler sonucu çeşitli
amaçlara yönelik su tüketimi 6.0 milyar m ü yeraltı suyundan 33.3 milyar m ü
3
3
ise yüzey suyundan olmak üzere 39.3 milyar m e ulaşmıştır. Bu suyun 29.3
3
3
3
milyar m ü (% 75) sulama; 5.8 milyar m ü (%15) içme-kullanma suyu 4.2 milyar
m ü (%10) ise endüstri suyu ihtiyacının karşılanmasında kullanılmaktadır. Özel
3
3
olarak yeraltı suyunun sektörel dağılımı ise 2.1 Milyar m sulamada; 1.9 Milyar
m içme-kullanmada ve 2.0 Milyar m ü de endüstride kullanılması şeklindedir
3
3
(Tablo 1).
Toplam su Geliştirilme Su kullanımı
Yıl kullanımı Sulama İçme-kullanma Endüstri
(%)
3
6
3
(x10 m ) (x10 m ) (%) (x10 m ) (%) (x10 m ) (%)
3
3
3
3
3
1990 30 600 28 22 016 72 5 141 17 3 443 11
1999 38 900 35 29 200 75 5 700 10 4 000 11
2000 39 300 36 29 300 75 5 800 15 4 200 10
2030 110 000 100 71 500 65 25 300 23 13 200 12
Tablo 1: Türkiye'de 2030 yılına kadar fiili su kullanımının gelişimi (Şen, 2009)
Geçmişteki iklim değişikliklerinde olduğu gibi bölge ve zaman farklılıkları
olabilmektedir. Mesela, gelecekte dünyanın bazı bölgelerinde kasırgalar,
kuvvetli yağışlar ile onlara bağlı sel ve taşkınlar gibi meteorolojik afetlerin
şiddetlerinde ve sıklıklarında artışlar olurken, bazı bölgelerinde uzun süreli ve
şiddetli kuraklıklar ve bunlarla ilişkili yaygın çölleşme olayları daha fazla etkili
olabilecektir.
Türkiye, alt-tropikal kıtaların batı bölümünde ve Akdeniz iklimi olarak
adlandırılan bir iklim kuşağında yer almaktadır. Üç yanı denizlerle çevrili
ve ortalama yüksekliği yaklaşık 1.100 m olan Türkiye'de birçok alt iklim tipi
mevcuttur. İklim tiplerindeki bu çeşitlilik Türkiye'nin yıl boyunca kutup ve
tropikal (ekvator) kuşaklardan kaynaklanan çeşitli basınç sistemleri ve hava
tiplerinin etki alanına giren bir geçiş bölgesi üzerinde yer alması ile bağlantılıdır.
Buna topoğrafya özelliklerinin karmaşıklığı ve kısa mesafelerde değişkenlik
gösteriyor olması vb. fiziki-coğrafya özellikleri de eklenebilir.
Türkiye’nin, küresel ısınmanın özellikle su kaynaklarının zayıflaması, orman
yangınları, kuraklık ve çölleşme ile bunlara bağlı ekolojik bozulmalar gibi
olumsuz yönlerinden etkilenebileceği öngörülmektedir. Uluslararası yayın ve
IPCC raporlarında küresel ısınmanın potansiyel etkileri açısından risk grubu

14 Çevre, Şehir ve İklim Dergisi