Page 65 - Çevre Şehir İklim - Sayı 2

Hayriye Eşbah Tunçay

vejetasyonlu sığ arklar veya organik malç kullanmaları sürdürülebilir teknikler
olarak dünya genelinde yaygındır. Çok fonksiyonlu doğal çözümler aynı
zamanda ekonomik alternatifler olduğu için kamusal alanın bakımı şehre daha
az yük getirecektir. Meydanın lokasyonu, iklim parametreleri, açıklık, kapalılık
durumları ve altyapı sistemi, bu alternatiflerin belirli kombinasyonlarda
kullanılması hususunda rehberlik edecektir.

3. Ulaşım ve Servis Koridorları

Şehir içerisindeki ulaşım arterleri uzunlukları itibari ile en gelişmiş ağ özelliği
gösteren önemli altyapılardandır. Bu uzun ve kesintisiz koridorlar her iki taraflarında
ve bazen de ortalarında yeşil şeritlerle donatılmışlardır. Ulaşım koridoru terimi,
yol yüzeyi ile korunan yol kenarlarını, bir cadde veya otoyoldaki şeritler ile orta
refüjdeki bitkili şeridin tamamını kapsar. Yol sistemleri ekolojinin neredeyse tüm
alanlarıyla ilişkilidir. Kavramsal temeller su ve su akışı ile başlar, bunu mikroklima,
rüzgar ve atmosferik etkiler; bitki örtüsü ve biyolojik çeşitlilik; popülasyonlar ve
vahşi yaşam; ve nihayet peyzaj ekolojisi ve habitat parçalanması izler (Forman,
vd., 2002). Ulaşım altyapısı, çevredeki alanla etkileşime giren yapay bir kültürdür.
Özellikle yollar, sosyal bağlantıların fiziksel ifadesi ve arazi kullanım değişikliğine yol
açan ekonomik ve politik kararlardır. Ortaya çıkan ürün bir şehirdeki sürdürülebilir
ulaşım ağını ve insan yaşam kalitesini doğrudan etkilemektedir. Ulaşım
koridorlarının doğa tabanlı çözümler sunmadığı durumlarda çevre açısından
pek çok sorun oluşur. Örneğin vejetasyon dokusu yeterince kuvvetli yapılmamış
ulaşım koridorlarının etrafındaki mahalleler gürültü ve görüntü kirliliğine maruz
kalır; egsoz ve diğer zararlı gazları absorbe edecek ağaç dokusu olmadığında
bu koridorların içinden geçtiği dokularda hava kalitesi düşer. Salt gri altyapı ile
geliştirilen çözümler statik oldukları ve yeni durumlara adapte olamadıkları için
kapasiteleri yetmediğinde ulaşım koridorlarını sular basar ve bu da yine çevredeki
şehir birimlerinin ve insanların yaşam kalitesini etkiler ve ayrıca trafik güvenliğini
tehlikeye sokar. Trafik kazalarının en çok yaşandığı zamanlar yağmurlu havalarda
altyapının bunu taşımadığı anlardır. Bunun tam tersi durumlarda da ısınan
şehirlerin ulaşım koridorları geçirimsiz yüzeyleri ile bir ısı koridoruna dönüşür. Bu,
koridor güzergahı boyunca yer alan bütün yapıları ve kentsel açık alanları çevre
kalitesi açısından etkiler ve yaşam kalitesinin düşmesine sebep olur.
İklim değişikiği ile mücadele etmek zorunda olan şehirlerin ulaşım koridorları
yaklaşımında, çok fonksiyonlu ve ekosistem servislerini ve su hasadını göz
önünde bulundurması gerekmektedir. Bu koridorları içerlerinden geçtikleri
peyzajdan bağımsız birimler olarak ele almak mümkün değildir. Ulaşım
koridorları kent ekolojisi açısından sentetik koridorlar olarak adlandırılır (Esbah,
vd., 2009). Sentetik koridorlar içerlerindeki su, toprak ve bitki etkileşimleri ile
şehirlere doğal koridorlar kadar olmasa da çevre kalitesi ve estetiğini artırıcı
pek çok faydalar sunarlar (Şekil 5)

51 Çevre, Şehir ve İklim Dergisi