Page 175 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 6

Emel Ünal

temel ana unsuru olan sera gazı emisyonlarının azaltımı ve iklim değişikliğine
uyum konuları ile iklim değişikliğiyle mücadelenin somut çıktıları olan uygula-
ma araçlarına değinilmektedir.

2. İklim Değişikliği Kavramının Gelişimi

Dünya genelinde milyonlarca insan hâlihazırda doğrudan veya dolaylı ola-
rak sosyal, ekonomik, hukuksal ve çevresel açıdan iklim değişikliğinin etkileri-
ne maruz kalmaktadır.
İklim değişikliği, “iklimin ortalama durumunda ya da onun değişkenliğinde
onlarca yıl veya daha uzun süren istatistiksel olarak gözlemlenen anlamlı deği-
şimler”(Türkeş, 2012: 2) olarak tanımlanmaktadır.
Karar vericilere iklim değişikliğine dair bilginin güncel durumu üzerine dü-
zenli bilimsel değerlendirmeler sunma misyonuyla Dünya Meteoroloji Örgütü
(WMO) ile Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) iş birliğinde 1988’de ku-
rulan Hükûmetler Arası İklim Değişikliği Panelinin (IPCC) (Chomsky ve Pollin,
2021: 35) raporlarında, çağımızdaki iklimin değişmesinin temel sebebinin insan
faaliyetleri sonucu ortaya çıkan sera gazları olması nedeniyle, günümüz iklim
değişikliğinin “antropojenik (insan kaynaklı)” olduğu ortaya konulmaktadır .
5
Sanayi Devrimi’nden bu yana geçen dönemde, fosil yakıtların yaygın kulla-
nımı, ormansızlaşma, sanayi süreçleri ve tarımsal uygulamalardan kaynaklanan
sera gazı emisyonlarıyla biyoçeşitliliğin kaybolması ve ekosistemin tahrip ol-
ması iklim değişikliğine yol açmaktadır.
Yapılan bilimsel çalışmalar ışığında BMİDÇS’e göre iklim değişikliği “Karşı-
laştırılabilir zaman dilimlerinde gözlenen doğal iklim değişikliğine ek olarak,
doğrudan veya dolaylı olarak küresel atmosferin bileşimini bozan insan faa-
liyetleri sonucunda iklimde oluşan bir değişiklik” şeklinde tanımlanmaktadır
(Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi m.1).
İklim değişikliğiyle mücadele kapsamında yükümlülükleri ve çerçeveyi çizen
BMİDÇS, bir nevi “İklim Anayasası” olarak da anılmaktadır. BMİDÇS’nin nihai
hedefi, atmosferdeki sera gazı oluşumlarını, iklim sistemindeki insan kaynaklı
tehlikeli etkiyi önleyecek bir düzeyde durdurmaktır (Birleşmiş Milletler İklim

5 İklim değişikliği, hem insan faaliyetleri hem de doğal süreçler sonucu oluşmaktadır. Sanayi
Devrimi sonrasında sera gazı emisyonlarında insan faaliyetleri sonucunda olması gerekenden faz-
la artış olduğundan doğal süreç çok kısa bir aralığa çekilmiştir.

174 Çevre, Şehir ve İklim Dergisi