Page 16 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 6

Türkiye’de Bütünleşik Kıyı Alanları Yönetim ve Planlaması ile Deniz Mekânsal Planlama İlişkisi

mevcut ve gelecekteki toplum ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde bir alandaki
kullanımı optimize etmek olarak özetlenmektedir. Bu noktada Mekansal Plan-
lama, uzun vadeli perspektif, bütüne yönelik yaklaşım, katılımcı süreçler, es-
neklik ve adapte olabilme özelliği ile mekâna yönelik yasal ve yönetsel süreç-
lerin tanımlanması açısından öne çıkmaktadır (Franziska, 2018).
Mekansal planlama, toplumların gelişimini şekillendirmek, doğal kaynakları
korumak ve insanların yaşam kalitesini artırmak için kullanılan bir araç ve süreç-
ler bütünüdür. Bu süreç, sürekli bir değerlendirme, geliştirme ve toplumların
değişen ihtiyaçlarına yanıt vermek için dinamik bir yaklaşım gerektirir (Granq-
vist et al., 2021). Mekânsal planlama ile bir bölge çeşitli yönleriyle ele alınarak
ekolojik, ekonomik, sosyal ve kültürel unsurlara yönelik ögelerin birbirleriyle
olan ilişkileri analiz edilmekte, uzun vadeli bir perspektif ile gelecek nesillerin
ihtiyaçları göz önünde bulundurulmakta ve sürdürülebilir bir gelişim sağlan-
ması önceliklenmektedir. Ayrıca yürütülen mekânsal planlama süreçleri, ge-
nellikle paydaşlar, ilgili kurumların ve sektörlerin katılımını ve geri bildirimlerini
içermektedir. Mekansal planlar, değişen koşullara ve yeni bilgilere adapte ola-
bilecek şekilde esnek olarak kurgulanmakta ve zaman içinde güncellenmesi ve
revize edilmesi süreçlerini kapsamaktadır. Tüm bu süreçler planlama, yasal ve
yönetimsel çerçeveler oluşturularak gerçekleştirilmektedir.
Mevzuatta, Deniz Mekansal Planlamasına yönelik tanım ve kapsama yöne-
lik henüz bir çalışma yapılmamış olsa da Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği
madde 13(1)’de (MPYY, 2014) Mekansal Strateji Planlarının kapsamı “Ülke bü-
tünü ile karasuları ve münhasır ekonomik bölgeleri kapsayacak şekilde” olarak
ifade edilmiş ve böylece Deniz Mekânsal Planlaması konusu da bu kapsama
dahil edilmiştir. Ayrıca denizel alanlara yönelik yapılan ilk planlama faaliyetle-
ri olarak değerlendirilebilecek olan Bütünleşik Kıyı Alanları Yönetim ve Plan-
laması çalışmaları kıyı, kara ve etkileşim alanlarının yanı sıra denizdeki kulla-
nımlara yönelik kararları da içermektedir. Bu nedenle Bütünleşik Kıyı Alanları
Yönetimi ve Planlarının, denizel alanların münhasır ekonomik bölgelerini de
kapsayacak şekilde planlanmasına yönelik Mekansal Strateji Planlarına somut
bir girdi sağlayan planlama aracı olarak ortaya çıkmaktadır.
Türkiye’de Bütünleşik Kıyı Alanları Yönetimi ve Planları meri mevzuatta yer
alan (1 Numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, 3194 sayılı İmar Kanunu,
mekânsal planlama kademeleri: Madde 6) ve tüm mekânsal planlar ile sektö-
rel faaliyet ve planları yönlendiren bir plan olarak ortaya çıkmıştır. Türkiye’de
Bütünleşik Kıyı Alanları Yönetimi ve Planlaması (BKAYP), dünyadaki uygulama-
lara benzer şekilde kıyı alanlarının sürdürülebilir kullanımını sağlamak ve bu
alanlarda çevresel, sosyal ve ekonomik dengeyi korumak amacıyla geliştirilmiş
bir yönetim yaklaşımıdır (Protocol on Integrated Coastal Zone Management
in the Mediterranean/ICZM Protocol, 2009). Buna ek olarak sadece yönetim
yaklaşımı olarak kalmamış aynı zamanda katılımcı süreçler ile hazırlanmış bir

Yıl 3 / Sayı 6 / Aralık 2024 15