Page 90 - Çevre Şehir ve İklim Dergisi - Sayı 4

Akıllı Şehirler ve Sürdürülebilir Kentsel Dönüşüm

Ulusal ölçekte gerek akıllı şehircilik gerekse de sürdürülebilirlik konularında
atılan adımlar göz önünde bulundurulduğunda, ülkemizdeki öncü iki
büyükşehirin CIMI sıralamasında geride kalması uluslararası bir kıyaslama
yapmak ve içinde bulunduğumuz aşamanın/durumun tespit edilmesi adına
önemlidir. Özellikle 2003 yılından itibaren atılan adımlar (bkz. e-Dönüşüm
Türkiye Projesi) ve de 2019 yılı itibariyle önceliklendirilen akıllı şehir hedefleri
(bkz. 2020-2023 Ulusal Akıllı Şehirler Stratejisi ve Eylem Planı (UAŞSEP))
göz önünde bulundurulduğunda, her ne kadar kentlerin dijital dönüşümü
konusunda önemli adımlar atılmış olsa da atılan bu adımların parçacıl olduğuna
ve beklenen kümülatif etkiyi henüz yarat(a)madığına işaret etmektedir. Benzer
şekilde, Birleşmiş Milletler tarafından yayınlanan rapora göre sürdürülebilirlik
konusunda da hedeflenen aşamaya henüz erişilemediği hatta 2022 yılıyla
birlikte bu alanda gerileme olduğu görülmektedir (bkz. United Nations, 2022).
Kentler barındırdıkları nüfus, kapladıkları yüzölçümü ve de sahip oldukları
çok katmanlı sistemleri ile gerek sürdürülebilirliğe gerekse de akıllı bileşenlere
dair uygulamaların denendiği ve de geniş çapta etkilerin elde edildiği alanlardır.
Kentsel dönüşüm ile akıllı şehirlerin planlanması ve tasarlanması süreçlerini bir
arada ele alan herhangi bir performans gösterge setinin olmaması, halihazırda
var olan uygulamaların ve de gelecekte hayata geçirilecek uygulamaların
izleme ve değerlendirmesini zorlaştırmaktadır. Bu durum, mevcut durumda
gerek sürdürülebilirlik gerekse de akıllı şehircilik konularında ortaya konan
hedeflere ulaşma konusunda değiştirilmesi, geliştirilmesi veya korunması
gereken yol haritalarının ve eylemlerin tespitini de güçleştirmektedir.
Buradan hareketle, bu çalışma ile sürdürülebilir kentsel dönüşüm akıllı
şehirlerin hayata geçirilmesinde bir araç olarak tariflenerek, bu sürecin ölçme
ve değerlendirmesine ilişkin ortaklaştırılmış bir performans gösterge matrisi
oluşturmak amaçlanmıştır. Bu amaçla, nitel araştırma yöntemlerinden (literatür
taraması, doküman analizi, içerik analizi) faydalanılmıştır. Bu kapsamda, ilk
olarak, akıllı şehirlerin hayata geçirilmesine ilişkin ulusal yasal ve yönetsel
çerçeveyi çizen 2020-2023 Ulusal Akıllı Şehirler Stratejisi ve Eylem Planı’ndan
(UAŞSEP) ve de ilgili eylem planında kentsel dönüşümün ele alınış biçiminden
kısaca bahsedilmiştir. Sonrasında ise eylem planınca tariflenen somut
eylemlerin hayata geçirilmeye çalışıldığı uygulama örnekleri aktarılmıştır.
Son olarak, 2020-2023 UAŞSEP’ten hareketle, akıllı şehirlerin hayata
geçirilmesinde bir araç olarak sürdürülebilir kentsel dönüşüm bileşenlerine
yönelik ortaklaştırılmış bir performans gösterge matrisi oluşturulmuştur. İlgili
matris gerek uluslararası gerekse de ulusal akıllı şehir(cilik) ve sürdürülebilirlik
hedeflerine ulaşmaya yönelik detaylandırılmış ve de ortaklaştırılmış bir
performans gösterge setinin oluşturulması için altlık olarak kullanılabileceği
gibi yerel ölçekte detaylandırılarak geliştirilmeye de açıktır.

Yıl 2 / Sayı 4 / Temmuz 2023 75